падзя́каваць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак., каму-чаму і без дап.

Выказаць падзяку за што‑н. добрае. Мы падзякавалі дзеду, паціснулі руку і пажадалі яму доўгіх год шчаслівага жыцця. Пальчэўскі. [Сазонаў:] Прывітаеце моладзь, гасцей, падзякуеце аўтазаводцам за добрыя машыны. Крапіва. Аляксандр устаў з-за стала, падзякаваў і пачаў збірацца. Грахоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ВОДАЗАБЯСПЕ́ЧАНАСЦЬ,

1) удзельная забяспечанасць рачным сцёкам адзінкі плошчы тэрыторыі ці аднаго жыхара за пэўны перыяд. На Беларусі водазабяспечанасць мясцовым рачным сцёкам складае ў сярэднім 164 тыс. м³ за год на 1 км² ці 3,3 тыс. м³ за год на 1 жыхара; з улікам паступлення з суседніх краін — сумарным рачным сцёкам — водазабяспечанасць адпаведна 279 тыс. м³ і 5,6 тыс. м³ (1995).

2) Ступень задавальнення вадой водакарыстальніка ў параўнанні з разліковай аптымальнай патрэбнасцю ў вадзе. Вызначаецца праектам або планам водакарыстання.

А.А.Макарэвіч.

т. 4, с. 248

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БЕЛАРУ́СКАЯ ЦАРКВА́ ЗА МЯЖО́Й,

хрысціянскія царкоўна-адм. структуры, якія аб’ядноўваюць беларусаў-вернікаў у замежжы. Прадстаўлена Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквой за мяжой, Беларускай праваслаўнай царквой Паўночнай Амерыкі, Беларускімі каталіцкімі місіямі за мяжой, 2 бел. цэрквамі каталіцка-уніяцкага кірунку (св. Пятра і Паўла ў Лондане і Хрыста Спаса ў Чыкага). З ёй цесна звязана дзейнасць Беларускіх рэлігійных арганізацый за мяжой.

т. 2, с. 431

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

цягну́ць несов.

1. в разн. знач. тяну́ть;

ц. ка́бель — тяну́ть ка́бель;

раслі́на ця́гне ві́льгаць з гле́бы — расте́ние тя́нет вла́гу из по́чвы;

ц. у сябе́ паве́тра — тяну́ть в себя́ во́здух;

ц. спра́ву — тяну́ть де́ло;

ц. пе́сню — тяну́ть пе́сню;

ц. серабро́ — спец. тяну́ть серебро́;

ко́мін до́бра ця́гне — труба́ хорошо́ тя́нет;

ця́гне купа́цца — безл. тя́нет купа́ться;

ця́гне хо́ладам — безл. тя́нет хо́лодом;

вось куды́ ён ця́гне — вот куда́ он тя́нет;

цюк ця́гне два пуды́ — тюк тя́нет два пу́да;

2. тащи́ть;

конь ледзь ця́гне воз — конь е́ле та́щит воз;

3. (извлекать, вынимать) тащи́ть;

ц. шчупака́ — тащи́ть щу́ку;

4. (заставлять идти за собой) тащи́ть, тяну́ть;

5. (растаскивать, красть) тащи́ть, тяну́ть;

◊ ц. ля́мку — тяну́ть ля́мку;

ц. жы́лы — (з каго) тяну́ть жи́лы (из кого);

ц. рызі́ну — тяну́ть рези́ну;

ц. за язы́к — тяну́ть за язы́к;

ц. адну́ і ту́ю ж (усё ту́ю ж) пе́сню — тяну́ть одну́ и ту́ же (всё ту́ же) пе́сню;

ц. на вяро́ўцы — (каго) тащи́ть (тяну́ть) на верёвке (кого);

за ву́шы ц. — (каго) за́ уши тащи́ть (кого);

ц. валы́нку — тяну́ть каните́ль;

ц. воз — тяну́ть воз;

ц. ярмо́ — тяну́ть ярмо́;

ц. за душу́ — тяну́ть за́ душу;

ц. ката́ за хвост — тяну́ть кота́ за хвост

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сельсаве́тчык, ‑а, м.

Разм. Работнік сельскага Савета. З-за стала сельсаветчык гаворыць сходу: — Збіраецеся вы ўжо колькі раз. Трэба вырашыць, як зрабіць, ці ў калектыў пойдзеце, ці ўсе за хутары свае крычаць будзеце яшчэ. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цалю́ткі, ‑ая, ‑ае.

Разм. Увесь, ад пачатку да канца. Цалюткі дзень снуюць тут людзі — старыя і малыя, хто за Нёман, хто з-за Нёмана. Колас. // Цэлы, некрануты. Асобна на важкай патэльні прынеслі цалюткага парася. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прагу́тарыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак.

Правесці некаторы час у гутарцы з кім‑н. Уперамежку з доўгімі маўчанкамі, .. [Рыгор і Галя] прагутарылі да самай раніцы. Гартны. [Партызаны] паселі за стол і ўчацвярых прагутарылі з паўгадзіны. М. Ткачоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падзённы, ‑ая, ‑ае.

1. Які налічваецца з разліку за кожны рабочы дзень. Падзённая плата. // Які выконваецца сезонна. Стаў Мікола хадзіць на падзённыя заробкі, парабкаваць на маёнтках. Трэба ж было неяк жыць, зарабляць на кавалак хлеба. Місько.

2. Які выконвае работу з аплатай за кожны рабочы дзень. Надзённы рабочы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цяга́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Разм.

1. Валачыся па зямлі. Канец ланцуга цягаўся па зямлі.

2. Хадзіць дзе‑н., куды‑н. доўга, без мэты, без пільнай патрэбы. Уладзя пабыў у .. [цёткі] два дні, а пасля пайшоў цягацца па Слуцку цэлымі суткамі. Чорны. [Колас:] — Хлопцы мы былі смелыя. Цягаліся па лесе, заходзілі далёка ад сядзібы. Лужанін. // Хадзіць следам за кім‑н. Увабраўшы ў плечы галаву, .. [гаспадар] цягаецца з кульбай за намі і, здаецца, не толькі на зямлі, але і пад зямлёю ўсё бачыць. Бажко. Ходзіць па дварэ Марыля, бядуе-гаруе, дзеткі за ёй цягаюцца, плачуць... Нікановіч.

3. Шмат разоў хадзіць, ездзіць куды‑н. з якой‑н. мэтай, па якой‑н. справе. [Жагула:] — Што вы гэта кажаце, пане Свідэрскі! Як малы ўсё роўна! Буду я з мужыком па судах цягацца, сябе сарамаціць! Крапіва.

4. з чым. Насіць, вазіць з сабой што‑н., пастаянна мець пры сабе. Каб лішне не цягацца з мукой ды з розным другім харчам, [дзед Астап і Міколка] рашылі аднесці іх .. да маці. Лынькоў.

5. з кім, за кім. Заляцацца да каго‑н., быць у інтымных адносінах з кім‑н. [Зіна:] Успомні, што ты дазваляла сабе і яму, калі ён цягаўся за табой! [Гэля:] А што асаблівага дазваляла? Губарэвіч. [Коля:] — А яна [дзяўчына] сабе ўхмыляецца, цягаецца з кожным. Мыслівец.

6. Спаборнічаць; мерацца сіламі з кім‑н. [Балуеў:] — Дзе ўжо гэтаму пустазвону Калатухіну цягацца з Мясніковым. Гурскі.

7. Рабіць, працаваць. А пападалася там скварка, Была між імі чуць не сварка: — Бяры, Антось! — Я намакаўся, Бяры, брат, ты: ты больш цягаўся. Колас. Ад світання да змяркання Льецца пот: працуй, цягайся, За ўсё бульбай аддувайся. Васілёк.

8. Даглядаць каго‑н., няньчыць; пасвіць. Ёй [Дуні] ужо як жонцы шафёра неяк сорамна было цягацца з цялятамі. Ракітны.

9. Біцца з кім‑н., цягнучы за што‑н. Ці не ўчора з табой [аднакашнік] цягаліся За чубы ля кастроў лугавых? Арочка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

экспатрыя́цыя

(с.-лац. expatriatio, ад лац. ех = з + patria = радзіма)

добраахвотнае або прымусовае высяленне каго-н. за межы радзімы, звязанае звычайна з пазбаўленнем грамадзянства.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)