Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цвёрды, -ая, -ае.
1. Які складаецца са шчыльна прылеглых частак, не мяккі, стабільны па форме пры нармальных умовах, у адрозненне ад вадкага і газападобнага.
Цвёрдае паліва.
Цвёрдае рэчыва.
2. Які з цяжкасцю паддаецца сцісканню, згінанню, рэзанню і пад.
Цвёрдая драўніна.
Цвёрдая зямля.
3.перан. Стойкі ў сваіх перакананнях, непахісны.
Ц. намер.
Цвёрдае рашэнне.
4. Устойлівы, трывалы, стабільны.
Цвёрдыя цэны.
Цвёрдая зарплата.
5. Добра засвоены, трывалы, грунтоўны.
Цвёрдае веданне прадмета.
○Цвёрды знак — назва літары «ь» у рускай азбуцы.
Цвёрдыя зычныя — зычныя гукі, якія вымаўляюцца без набліжэння сярэдняй часткі языка да цвёрдага паднябення.
|| наз.цвёрдасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
губля́ццанесов.
1. теря́ться;
даро́га ~ля́лася ў ле́се — доро́га теря́лась в лесу́;
гу́кі ~ля́ліся ў чаро́це — зву́ки теря́лись в камыша́х;
2.перен. теря́ться;
ён не ~ля́ўся ні пры які́х абста́вінах — он не теря́лся ни при каки́х обстоя́тельствах;
3.страд. теря́ться; тра́титься; см. губля́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ГРЫМУ́ЧЫЯ ЗМЕ́І, грымучнікі,
змеі сямейства ямкагаловых. Вядомы 2 роды: карлікавыя грымучнікі (Sistrurus), у складзе якіх 3 віды, і сапраўдныя грымучнікі (Crotalus) — 28 відаў. Большасць насяляе трапічныя лясы, паўпустыні і пустыні Паўн. Амерыкі, 1 від — каскавела, або страшны грымучнік (Crotalus durissus), жыве ў Паўд. Амерыцы. Найб. вядомы грымучнік паласаты (Crotalus horridus).
Даўж. цела да 2,4 м. На галаве ямка з «тэрмічным вокам» для ўспрымання цеплавых інфрачырв. прамянёў, што дапамагае знаходзіць корм у цемнаце. Ядавітыя зубы на верхняй сківіцы. На канцы хваста бразготка з рагавых конусаў (відазмененая луска), ад трэння якіх пры ўзбуджэнні ўтвараюцца гукі (адсюль назва), чутныя на адлегласці да 30 м. Яйцажывародныя. Укусы грымучых змей смяротныя для дробных жывёл і небяспечныя для буйных жывёл і чалавека. Ад некаторых грымучых змей атрымліваюць яд.
рух замёр der Verkéhr stóckte [kam zum Erlíegen];
2. (застыць на месцы) erstárren vi (s), starr sein;
заме́рці ад жа́ху vor Schreck erstárren [starr sein];
3. (пра гукі) erstérben*vi (s), verhállen vi (s)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
пісклі́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Вельмі тонкі, вісклівы (пра голас, гукі). Тоненькім, пісклівым, як у птушкі, галаском .. [дзед Мірон] апавядаў майму бацьку былі.Бядуля.// Аб тым, хто мае такі голас. Пісклівы чалавек.// Які пішчыць (аб прадметах).
2. Які многа пішчыць, схільны да піску. — [Малыя] ўсе такія пісклівыя.Карпюк.Хто гнёзды ўе, хто ловіць мошак, — Сваіх пісклівых корміць крошак.Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бух, выкл.
1. Абазначэнне глухога адрывістага гуку пры ўдары, стрэле і пад. — Бух! — стрэліў князь.Колас.Рэйка не звініць. Атрымліваюцца нейкія глухія, невыразныя гукі: бух! бух! бух!Васілёнак.
2.узнач.вык.Разм. Ужываецца ў значэнні дзеяслова бухаць — бухнуць 1 і бухацца — бухнуцца. Не паспеў.. [Мікола] выехаць на дарогу — зноў бух ячмень з воза!Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гагата́ць, ‑гачу, ‑гочаш, ‑гоча; незак.
1. Абзывацца крыкам, падобным на гукі «га-га-га» (пра гусей). Назаўтра раніцай хлопчык прачнуўся ад шуму: на дварэ моцна гагаталі гусі, спалохана кудахталі куры.Ваданосаў.
2.Разм. Моцна, нястрымана смяяцца; рагатаць. — Эй, вы, слухайце! — крыкнуў Янка Тукала, зварачаючыся да сяброў і стараючыся іх перакрычаць. — Што вы гагочаце?Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выра́зны, ‑ая, ‑ае.
1. Такі, у якім кожная дэталь, момант яскрава вылучаюцца. Выразныя абрысы гор. Выразны почырк. □ З двара пацягнула.. ветрам, і адразу гукі сталі мацнейшымі, выразнымі.Галавач.// Яскравы, пераканаўчы. Выразная перавага.
2. Дакладна і ясна сфармуляваны. Выразны адказ.
выразны́, ‑а́я, ‑о́е.
Выраблены вырэзваннем; з выразамі, разны. Расчоска з выразней ручкай. Вокны з выразнымі ліштвамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)