паса́г, ‑у, м.

Маёмасць, якую давалі бацькі або родзічы маладой, калі тая выходзіла замуж. У таго [Рыгора] дзяцей усяго двое было: сын ды дачка, і ён дачцэ ў пасаг даў дзесяць дзесяцін зямлі. Галавач. Марцін жэніцца на гандляровай дачцэ, бярэ ў пасаг грошы і тут, у горадзе, вялікі дом з лясной крамай. Карпюк. [Міхась:] Але, не ўсе ж на пасаг квапяцца. Вось я таксама з батрачкай жанюся. Козел.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пратачы́ць ​1, ‑тачу, ‑точыш, ‑точыць; зак., што і без дап.

1. Выканаць на такарным станку. Пратачыць паз.

2. Тачыць некаторы час. Пратачыць цэлую гадзіну.

пратачы́ць ​2, ‑тачу, ‑точыш, ‑точыць; зак., што.

1. Праесці, прагрызці дзіркі, хады, канаўкі ў чым‑н. (пра чарвякоў, насякомых, грызуноў). А што як пацукі за ноч прагрызуць дзірку і праточаць грошы? Лупсякоў.

2. Прамыць дзірку ў глебе (пра цякучую ваду).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

растэрмінава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак., што.

Разлажыць на некалькі тэрмінаў выкананне або выплату чаго‑н. Праўленне вырашыла: хочаш перасяліцца ў пасёлак, адвядзём табе ўчастак па плану, дапаможам перавезці сядзібу, а калі хата ў цябе струхлела, пабудуем новую, лепшую, разлік за гэта растэрмінуем на некалькі год... Хадкевіч. — Калі хочаце, з дазволу аддзела асветы я растэрміную гэтыя грошы на тры раты, калі хочаце — можаце плаціць адразу. Дубоўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сіно́д, ‑а, М ‑дзе, м.

1. У дарэвалюцыйнай Расіі — вышэйшы калегіяльны орган праваслаўнай рускай царквы; цяпер — дарадчы орган пры патрыярху Маскоўскім і ўсёй Русі. Наступалі.. [справы] звычайна з гаспадарчага ўпраўлення сінода, куды епархіі звярталіся па грошы. «Помнікі». Не папе рымскаму служу І не «свяцейшаму» сіноду! Я аддаю сваю душу Свайму няшчаснаму народу! Купала.

2. Сход духоўных і свецкіх асоб для вырашэння царкоўных спраў пратэстанцкай царквы.

[Ад грэч. synodos — сход.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сталава́цца, ‑луюся, ‑луешся, ‑луецца; незак.

Харчавацца, мець стол (у 2 знач.) дзе‑н. або ў каго‑н. [Сяргей:] — Знайшоў кватэру недалёка ад заводзіка. Каморка невялічкая. Дамовіўся з гаспадыняй наконт харчу. Буду ў яе сталавацца. Машара. [Саша] ішла злосная, з намерам рашуча заявіць Ані, што, калі яшчэ раз будзе такая бульба і такі боршч — яна больш сталавацца ў яе не будзе, за свае грошы знойдзе кватэру ў любым месцы. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уні́зіць, уніжу, унізіш, унізіць; зак., каго.

Паставіць каго‑н. у прыніжанае становішча; зняважыць. — А ты, брат, мяне ўнізіў... Вазьмі грошы!.. — зароў .. [Чаркашын] раптам, на ўвесь лес, аж адгалоскі пайшлі. Пташнікаў. [Юрка] спытаўся яшчэ раз і зразумеў: яго чуюць, але маўчаць, бо хочуць унізіць і за нешта адпомсціць. Карпаў. [Генерал:] — Не хвалюйцеся! Вось я.. якраз і хацеў сказаць. Лена Азаронак асталася Ленай Азаронак! Нішто не ўнізіла яе! Кірэенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

яйцо́ в разн. знач. я́йка, -ка ср.;

◊

вы́еденного яйца́ не сто́ит вы́скваркі не ва́рты; тры гро́шы не ва́рты;

яйцо́ ку́рицу у́чит посл. я́йка мудрэ́йшае (разумне́йшае) за ку́рыцу; не вучы́ старо́га ката́ смята́нку злі́зваць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

muddle

[ˈmʌdəl]

1.

v.

1) блы́таць; заблы́тваць, пазбаўля́ць я́снасьці; зьбіва́ць з панталы́ку

2) ап’яня́ць, адурма́ньваць

3) каламу́ціць (ваду́)

4) тра́ціць дарма́ (гро́шы, час); растра́чваць, марнава́ць (гро́шы)

5) дзе́яць бяз пля́ну, рабі́ць абы-я́к

6) to muddle through — не́як даць ра́ды, не́як даве́сьці спра́ву да канца́

2.

n.

непара́дак -ку, балага́н -у m.; замяша́ньне n., блы́таніна f.

to make a muddle of — зблы́таць, пераблы́таць усё

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

угаво́р, -ру м.

1. угово́р, увеща́ние ср.;

не паддава́цца нія́кім ~рам — не поддава́ться никаки́м угово́рам (увеща́ниям);

2. угово́р; соглаше́ние ср.;

дзе́йнічаць па ўгаво́ры — де́йствовать по угово́ру;

◊ у. даражэ́й за гро́шы — угово́р доро́же де́нег

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

прасве́т, ‑у, М ‑свеце, м.

1. Светлая паласа, пляма, утвораная светлавымі праменямі на чым‑н. неасветленым. Сонца нядаўна схілілася з паўдня, але хавалася ўжо за лесам, і на дзялянку падаў доўгі зубчасты цень, дзе-нідзе разрэзаны сонечнымі прасветамі. Шамякін.

2. Прамежак, свабодная прастора паміж якімі‑н. блізка размешчанымі прадметамі. У прасветах паміж будынкамі відаць было жытнёвае поле. Хадкевіч. Велізарнае шэрае неба мільгае ў прасветах між дрэвамі. Гамолка. // перан. Перапынак паміж справамі, часовая палёгка ў рабоце. Яшчэ гадзіну таму назад .. [Паўлу Пятровічу] здавалася, што ў яго, як і заўсёды, на працягу рабочага дня не будзе прасвету, каб нават падумаць аб чымсьці, не звязаным з яго працай. Прокша.

3. перан. Радасць, шчасце ў звычайна бязрадасным жыцці. — Ай, браце Якаў... — Піліп безнадзейна махнуў рукой. — Няма прасвету... Чарнышэвіч. Пад цяжкім гнётам знемагалі людзі, Чыгуннай глыбай гнёт заціснуў грудзі, І не было прасвету у жыцці. Буйло.

4. Спец. Шырыня аконнага ці дзвярнога праёму. // Адтуліна, шчыліна ў чым‑н. Прасвет вены.

5. Падоўжная палоска на пагонах. Нейкаму сынку, Недзе там на хутары, Сніліся пагоны З прасветам залатым. Броўка. Збіўшыся ў кучку,.. [хлопцы] насцярожана разглядвалі на плячах конніка пагоны: зялёнае поле з чырвоным прасветам, а на ім чатыры зорачкі. Курто.

•••

На прасвет (глядзець, разглядаць і пад.) — супраць святла. На момант .. [Назарчуку] здалося, што гэтыя грошы не сапраўдныя. Паглядзеў на прасвет, але фальшу не знайшоў. Грошы былі, як грошы. Сабаленка.

Не бачыць прасвету гл. бачыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)