Huptsatz

m -es, -sätze

1) грам. гало́ўны сказ

2) матэм. гало́ўнае ўраўне́нне; зако́н

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

падпарадкава́ны

1. грам bhängig, ntergeordnet;

3. у знач наз м Úntergeordnete (sub) m -n, -n, Untergbene (sub) m, Unterstllte (sub) m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

кірава́ць

1. (рэгуляваць ход, рух) lnken vt, stuern vt;

2. (быць на чале) liten vt, führen vt;

3. грам regeren vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Кныр ’самец свінні, якога пакінулі на племя’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., ТС. Шат., КЭС, лаг., Жыв. сл., Нік. Напаў., Сцяшк., Сержп. Грам., Кліх, ДАБМ, Янк. I–II). Укр. кнур, рус. кнур ’тс’, польск. knur ’тс’, чэш. kňour ’дзік’. Скарочаная форма да kъnorzъ. Гл. кнораз. Унікальная агаласоўка ў беларускай мове не мае надзейнага тлумачэння.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ку́зня1 ’майстэрня для апрацоўкі металаў коўкай’ (ТСБМ, Шат., Касп., ТС, Сл. паўн.-зах., Жыв. сл., Сержп. Грам., Яшк., Яруш., Жыв. сл., Нар. словатв., Гарэц., Грыг.). Да каваць (гл.). Суфіксацыя на ‑знь‑ (SP, 1, 118–119).

Ку́зня2 ’прыстасаванне з кары для збірання ягад’ (Жыв. сл.). Параўн. кузаў2 (гл.). Магчыма, да *кузоўня.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лоша ’ласіца, самка лася’, ’поўная жанчына’ (Сержп. Грам.; ТС; хойн., Мат. Гом.; Карловіч), лошу́к, лошачок ’малады лось’, лошэня́ ’ласяня’ (ТС). Рус. сімб. ло́ша ’тс’, наўг. Лоша — назва рэчкі; польск. łosza ’самка лася’, łoszyca ’тс’. Паўн.-слав. olsьja (з суф. ‑ja). Да лось (гл.). Не выключана і пазнейшае ўтварэнне з памяншальным суфіксам ‑ша.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Су́вараты ’частка поля, сервітут’ (Сержп., Грам.), су́вороты ’папярочныя разоры на канцах нівы’ (пін., Нар. лекс.), су́вороты ’канец ворнай паласы, дзе разварочваецца плуг’ (стол., Выг.), су́варат, су́варата ’заварот у канцы загона’ (ЛА, 2). Да су- і ворат: вараціць (гл. варочаць), параўн. суварат ’яма ад выварачанага з коранем дрэва’ (Нар. Гом.), чэш. дыял. súvraťi ’паварот’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бе́глый

1. (убежавший) уцёклы, збе́глы;

2. (быстрый) бе́глы;

бе́глое чте́ние бе́глае чыта́нне;

бе́глые гла́сные грам. бе́глыя гало́сныя;

бе́глый ого́нь воен. бе́глы аго́нь;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

обособле́ние

1. (действие) адасабле́нне, -ння ср., аддзяле́нне, -ння ср.;

2. грам. адасабле́нне, -ння ср.;

обособле́ние второстепе́нных чле́нов предложе́ния адасабле́нне дада́ных чле́наў ска́за;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

перено́сный в разн. знач. перано́сны;

перено́сная ла́мпа перано́сная ля́мпа;

перено́сное значе́ние сло́ва грам. перано́снае значэ́нне сло́ва;

в перено́сном смы́сле у перано́сным сэ́нсе;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)