Бака́с (БРС, Сцяшк. МГ, Маш., Інстр. II). Рус. бека́с, укр. бе́кас (Грынч.). Першакрыніца — франц. bécasse (ад bec дзюба’). Фасмер, 1, 146, параўн. Шанскі, 1, Б, 83. Бел. форма адлюстроўвае польскае пасрэдніцтва (іначай было б бяка́с). Укр. націск таксама сведчыць аб запазычанні праз польскую мову. Параўн. бэ́кас.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вэ́ксаль ’вэксаль’ (Шат., БРС). Рус. ве́ксель, укр. ве́ксель. Першакрыніцай запазычання з’яўляецца ням. Wechsel (у рус. мове гэта слова сустракаецца ў Пятроўскую эпоху ўпершыню ў 1700 г.). Можна меркаваць, што для бел. і ўкр. моў крыніцай было рус. ве́ксель, хоць не выключаецца і непасрэднае запазычанне з ням.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гмах ’вялікі будынак’ (БРС). Слова гэта было ўжо ў ст.-бел. мове. Параўн. кгмахъ, гмахъ, дмахъ (з XVI ст.) ’будынак, пакой’ (гл. Булыка, Запазыч.). Крыніцай слова з’яўляецца польск. gmach ’вялікі будынак’, таксама ’кватэра’ (а гэта з ням., дакладней, с.-в.-ням. gemach). Гл. Слаўскі, 1, 297.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Куміна́ ’вір каля берага, дзе вада заварочвае ў напрамку, супрацьлеглым цячэнню’ (Яшк.). Няясна. Гіпатэтычна можна дапусціць, што першасным значэннем куміна было ’балота’. Тады да кумкаць (гл.), кумаць (польск. kumać) ’выдаваць гукі кум‑кум (пра жаб)’. Параўн. крактаць, ’выдаваць гукі крэ‑крэ (пра жаб)’ і кратавінне ’дрыгва’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Панікадзі́ла ’вялікая люстра са свечкамі або стаячы кандэлябр перад іконамі’ (ТСБМ). Рус. паникади́ло ’вісячы падсвечнік для вялікай колькасці свечак’, ст.-рус. паникандѣло, паникадило. З сяр.-грэч. πολυκάνδηλον, якое было набліжана да кадзіла (гл.) (Міклашыч, 231; Фасмер, 3, 197). Пачатак слова Фасмер (там жа) тлумачыць уплывам слова паніхі́да.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Sano non paret dolor, aegro quantus amaret
Здаровы не адчувае болю, які ўласцівы хвораму.
Здоровый не испытывает боли, которая свойственна больному.
бел. Багаты беднаму не спагадае. Здаровы хвораму не верыць, а багаты ‒ беднаму. Сыты галоднаму не верыць. Заможны галышу не спагадае.
рус. Конный пешему не товарищ. Сытый голодного не разумеет. Каждому своя болезнь тяжела. За чужой щекой зуб не болит.
фр. Les repus ne comprennent pas les affamés (Сытые не понимают голодных).
англ. He jests at scars that never felt a wound (Смеётся над шрамами тот, у кого не было ран).
нем. Der Satte weiß nicht, wie dem Hungrigen zumute ist (Сытый не знает, каково на душе у голодного).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
дзе прысл wo;
дзе ні wo… auch;
дзе б ні было́ egál wo, wo auch ímmer, wo es auch sein mag;
◊ дзе яму́ быць пісьме́ннікам! was ist er schon für ein Schríftsteller!; der soll ein Schríftsteller sein!
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
знахо́длівасць, ‑і, ж.
Уласцівасць знаходлівага; здагадлівасць. Людзі наперабой хваліліся сваім спрытам, адвагай, знаходлівасцю. Асіпенка. Трэба было самому дадумвацца, праяўляць смеласць і знаходлівасць, быць наватарам. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жытцо́, ‑а, н.
Памянш.-ласк. да жыта. Нават дзе і не было пустазелля, жытцо стаяла дробненькае. Кулакоўскі. Распроствае постаць і стан свой паволі Жытцо, ярына... Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жэстыкуля́цыя, ‑і, ж.
Карыстанне жэстамі (у 1 знач.). Па жэстыкуляцыі, па артыстычнай позе можна было меркаваць, што такое публічнае чытанне вельмі падабалася і самому аўтару. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)