цыц, выкл.

Вокрык, якім загадваюць змоўкнуць. — Цыц вы, гультаі, хопіць скардзіцца! — зноў азваўся старшы. Машара. [Стары:] — Цыц, сарокі! Дайце хоць паспаць. М. Ткачоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чысці́лішча, ‑а, н.

Паводле вучэння каталіцкай царквы — месца, у якім душы нябожчыкаў рознымі выпрабаваннямі ачышчаюцца ад грахоў, каб трапіць потым у рай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шанцава́ць, ‑цуе; безас. незак.

Пра ўдачу ў чым‑н. Ёсць людзі, якім шанцуе ў жыцці. Савіцкі. Шанцавала Данілу Сямёнавічу на паляванні. Аношкін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шва́йка, ‑і, ДМ швайцы; Р мн. шваек; ж.

Плоскае шыла, якім колюць свіней. Прымак прыбег са швайкаю і дакалолі парсючка. Мурашка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шмуцты́тул, ‑а, м.

Спец. Ліст паперы, змешчаны перад пачаткам кнігі або перад яе раздзеламі, на якім даюцца загаловак, ілюстрацыі і г. д.

[Ад ням. Schmutztitel.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

электрапрыво́д, ‑а, М ‑дзе, м.

Спец. Устройства для прывядзення ў рух механізма або машыны, у якім крыніцай механічнай энергіі з’яўляецца электрычны рухавік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Нё 1 ’няўжо’ (Колас). Скарочанае з няўжо́, гл. Шуба, Прысл. 167; іншыя формы: нёш (вілейск., Нар. сл.) < няўжо ж, нёʼж ’тс’ (Шат.), нё‑ж не ’няўжо ж не, а як жа’ (Гарэц.).

Нё 2 ’но (выгук, якім паганяюць каня ці вала)’ (ТС), укр. ньо ’тс’. Палаталізаваны дыялектны варыянт выклічніка но (гл.), цікавую паралель уяўляе ня ’выгук, якім падклікаюць сабаку’ (ТС) пры звычайным на. Параўн. таксама чэш. дыял. ně ’выгук, якім паганяюць цяглавых жывёлін’ (параўн. ESSJ SG, 2, 502).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сядзе́ць, сяджу́, сядзі́ш, сядзі́ць; сядзі́м, сядзіце́, сядзя́ць; сядзі́; незак.

1. Займаць такое становішча, пры якім тулава апіраецца на што-н. сваёй ніжняй часткай.

С. на лаўцы.

С. вярхом (на кані).

2. Знаходзіцца на якім-н. месцы, не рухаючыся (пра птушак, насякомых).

Ластаўкі сядзяць на правадах.

3. Знаходзіцца, быць дзе-н., у якім-н. месцы (пра жывых істот і прадметы).

С. цэлы дзень дома.

Куры сядзяць запёртыя.

Хлеб сядзіць у печы.

4. Знаходзіцца ў якім-н. стане або займацца чым-н.

С. без работы.

С. за камп’ютарам.

С. за чарцяжамі.

С. з хворым дзіцем.

С. за вязаннем.

5. Быць у зняволенні; быць пазбаўленым свабоды.

С. у турме.

С. на гаўптвахце.

6. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Знаходзіцца, размяшчацца дзе-н.

Шыбы ў вокнах сядзяць няшчыльна.

Пад сасной сядзіць баравік.

7. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Глыбока ўпіўшыся куды-н., аставацца там.

Стрэмка сядзіць у пальцы.

Куля сядзела вельмі глыбока ў назе.

8. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра адзенне: добра аблягаць фігуру.

Сукенка сядзіць прыгожа.

◊

Вось дзе сядзіць хто-што ў каго (разм., неадабр.) — пра каго-, што-н., што прычыняе вялікія клопаты, непрыемнасці.

Сядзець у дзеўках (разм.) — доўга не выходзіць замуж.

|| наз. сядзе́нне, -я, н. (да 1, 3 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кульга́ць

1. hínken vi, láhmen vi;

кульга́ць на пра́вую нагу́ mit dem réchten Bein hínken;

2. (не паспяваць па якім-н прадмеце) zurückbleiben* vi (s);

3. (мець недахопы) Mängel háben

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

◎ Лагуны́ ’рубель, якім умацоўваюць сена або снапы на возе’ (пруж., ДАБМ). Да лагунз (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)