Verbum

піра́т, -а, М -ра́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Марскі разбойнік.

2. перан. Пра варожых лётчыкаў, якія робяць налёты на мірныя гарады і вёскі.

3. Пра ўгоншчыкаў самалётаў.

Паветраныя піраты.

4. перан. Пра таго, хто выкарыстоўвае што-н. з парушэннем аўтарскіх правоў.

|| прым. піра́цкі, -ая, -ае.

Пірацкая копія камп’ютарнай праграмы.

права́л, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. гл. праваліцца, праваліць.

2. Месца, якое правалілася, паглыбленне.

Глыбокі п. у гарах.

3. перан. Поўная няўдача ў якой-н. справе.

П. планаў інтэрвентаў.

4. перан. Адсутнасць яснага ўспрымання ўсяго навакольнага (пры некаторых хваробах, ап’яненні).

Правалы памяці.

|| прым. права́льны, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).

про́бны¹, -ая, -ае.

1. Узяты на пробу¹, прызначаны для ўзяцця пробы¹.

Пробныя духі.

П. камень (перан.: пра ўчынак, выпадак, па якім робяць вывад аб трываласці, каштоўнасці, сіле чаго-н.). П. шар (перан., уст.: пра дзеянне, пры дапамозе якога імкнуцца высветліць што-н.).

2. Які робіцца для выпрабавання, праверкі.

П. рэйс.

стыхі́я, -і, мн. -і, -хій, ж.

1. У антычнай натурфіласофіі: адзін з асноўных элементаў прыроды (агонь, вада, зямля, паветра).

2. Магутныя сілы прыроды, якія непадуладныя чалавеку.

Разбуральная с.

3. перан. Неарганізаваная сіла, якая дзейнічае ў сацыяльным асяроддзі.

С. канкурэнцыі.

4. перан. Прывычнае акружэнне, кола любімых заняткаў, інтарэсаў.

Горы — с. альпіністаў.

тума́нны, -ая, -ае.

1. гл. туман.

2. Ахутаны, засланы туманам.

Т. бераг ракі.

Туманная раніца.

3. Расплыўчаты, няясны; бачны як цераз туман.

Вырысоўваліся туманныя сілуэты будынкаў.

4. перан. Які мае няясны сэнс; незразумелы.

Туманныя разважанні.

5. перан. Невыразны, цьмяны.

Туманныя вочы.

Т. позірк.

|| наз. тума́ннасць, -і, ж. (да 3—5 знач.).

усыпі́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -плёны; зак.

1. каго (што). Прымусіць заснуць.

У. дзіця.

У. хворага перад аперацыяй.

2. перан., каго (што). Давесці да паўсоннага стану.

Нудная кніжка ўсыпіла яго.

3. перан., што. Аслабіць, прымусіць бяздзейнічаць (высок.).

У. пільнасць.

|| незак. усыпля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. усыпле́нне, -я, н.

хвалява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; незак.

1. што. Выклікаць хваляванне (у 1 знач.).

Моцны вецер хваляваў мора.

2. перан., каго (што). Прыводзіць у хваляванне (у 2 знач.).

Яго хваляваў лёс дзяцей.

3. перан., каго (што). Падбухторваць, схіляць да хваляванняў (у 3 знач.).

Х. народ.

|| зак. усхвалява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й.

знітава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся; зак.

1. гл. нітавацца.

2. перан. Злучыцца, з’яднацца.

Іх лёсы моцна знітаваліся.

|| наз. знітава́нне, -я, н.

зры́нуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -нься; зак.

Нечакана, з шумам упасці, зваліцца.

Гора зрынулася на чалавека (перан.).

|| незак. зрына́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

іскрамётны, -ая, -ае (кніжн.).

1. Які кідае іскры, іскрысты.

І. агонь.

2. перан. Яркі, агністы.

І. позірк.

|| наз. іскрамётнасць, -і, ж.