БАРАНЦЭ́ВІЧ Казімір Станіслававіч
(3.6.1851, С.-Пецярбург — 26.7.1927),
рускі пісьменнік. Аўтар аповесцяў і апавяданняў (зб-кі «Пад прыгнётам», 1883; «Абарваныя струны», 1886; «Маленькія апавяданні», 1887), раманаў «Раба» (1887), «Змагары» (1896), «Хворая кроў» (1900), у якіх адлюстраваў жыццё абяздоленых гараджан. Творы Баранцэвіча прасякнуты ідэямі народніцтва. У маст. манеры адчуваецца ўплыў Ф.М.Дастаеўскага і А.П.Чэхава.
т. 2, с. 300
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
«БЕЛАРУ́СКІ ГО́ЛАС»,
грамадска-палітычная газета. Выдаецца з 1952 у г. Таронта (Канада) на бел. мове. Заснавальнік С.Хмара. Асвятляе паліт. і культ. жыццё бел. эміграцыі і Беларусі. У 1957—66 выдаваў дадаткі «Сігналы» і «Маланка», у 1967 — «Беларусы ў Канадзе», у 1970 — дадатак з нагоды 20годдзя бел. прэсы ў Канадзе.
А.С.Ляднёва.
т. 2, с. 439
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
зго́дны, -ая, -ае; -дзен, -дна.
1. на што. Які выражае, дае згоду на што-н.
З. на ўсе ўмовы.
2. з кім-чым. Які прытрымліваецца з кім-н. адной думкі, адных поглядаў.
Я з ім не згодзен.
3. Які супадае з чым-н., падобны.
Сведкі далі згодныя паказанні.
4. Дружны, аднадушны.
Згоднае жыццё.
Жылі яны згодна (прысл.).
5. Стройны, гарманічны.
Згодныя спевы.
◊
Згодна з чым, прыназ. з Т — у адпаведнасці з чым-н.
Згодна з законам.
|| наз. зго́днасць, -і, ж. (да 4 і 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адлюстрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), што. Узнавіць, перадаць чый-н. вобраз на сваёй люстраной паверхні, адкінуць у адваротным напрамку светавыя промні.
Возера адлюстравала кроны пышных дрэў.
2. Перадаць у вобразах або паняццях аб’ектыўную рэальнасць.
3. Ахарактарызаваць, перадаць сутнасць, змест, унутраныя асаблівасці чаго-н.
Чалавек стараўся падабраць такія словы, якія б дакладна адлюстравалі яго душэўны стан.
4. Увасобіць у мастацкіх вобразах, паказаць, намаляваць.
А. жыццё народа ў рамане.
|| незак. адлюстро́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. адлюстрава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ску́ра, -ы, ж.
1. Верхняе покрыва цела чалавека і жывёлы.
С. на руках гладкая.
2. Вырабленая шкура жывёлы.
Паліто з натуральнай скуры.
3. перан. (звычайна са словамі «свая», «уласная» і пад.). Пра жыццё, існаванне, дабрабыт (разм.).
Свая с. даражэй.
◊
Вылазіць са скуры — старацца з усіх сіл.
Скура ды косці — пра вельмі худога чалавека.
Скура свярбіць — пра няўрымслівага, неспакойнага чалавека, які быццам просіцца на пакаранне.
|| памянш. ску́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж. (да 1 знач.).
|| прым. ску́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Скурныя захворванні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мало́чны, -ая, -ае.
1. гл. малако.
2. Які дае многа малака.
Малочная карова.
3. Звязаны з перапрацоўкай малака.
М. завод.
4. Які выдзяляе малако.
Малочныя залозы.
5. Прызначаны для малака.
Малочныя бітоны.
6. Выкармлены малаком.
Малочныя парасяты.
7. у знач. наз. мало́чнае, -нага, н. Ежа з малаком або з малака.
Ён харчуецца толькі малочным.
○
Малочны брат або малочная сястра — аб няродных людзях, выкармленых малаком адной жанчыны.
Малочныя зубы — зубы ў дзяцей, якія выпадаюць пасля шасцігадовага ўзросту.
◊
Малочныя рэкі з кісельнымі берагамі (разм.) — матэрыяльна забяспечанае жыццё.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ру́жа, -ы, мн. -ы, руж, ж.
1. Расліна з прыгожымі шырокапялёсткавымі пахучымі кветкамі і сцяблом, звычайна пакрытым шыпамі.
Усеяць чый-н. шлях ружамі (перан.: зрабіць чыё-н. жыццё лёгкім, шчаслівым).
2. Архітэктурнае або ювелірнае ўпрыгожанне, якое схематычна перадае форму кветкі гэтай расліны.
○
Ружа вятроў (спец.) —
1) графічнае адлюстраванне паўтаральнасці напрамку вятроў у пэўным месцы;
2) вятры, якія дзьмуць адначасова ў розных напрамках.
|| памянш. ру́жачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. ру́жавы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Р. алей.
Сямейства ружавых (наз.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Bonorum vita vacua est metu
Жыццё сумленных людзей свабоднае ад страху.
Жизнь честных людей свободна от страха.
бел. Не рабі ліхога і не бойся нічога. Сумленне ‒ сіла чалавека. У каго сумленне чыстае, той спіць спакойна. Чыя душа часнаку не ела, тая пахнуць не будзе.
рус. У кого совесть чиста, тому ничего не страшно. Коль совесть чиста, спи спокойно до утра. Виноватый винится, а правый ничего не боится. Чистая совесть ‒ лучшая подушка. У кого совесть чиста, у того подушка под головой не вертится.
фр. A bien faire nul craindre (Когда хорошо делаешь, нечего бояться).
англ. A clear conscience is a coat of mail (Чистая совесть, как кольчуга). Clear conscience is a sure card (Чистая совесть ‒ верная карта).
нем. Ehrlich währt am längsten (У честного долгий век).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
акрэ́сліцца, ‑ліцца; зак.
1. Стаць бачным, выдзеліцца. У варухлівым святле акрэсліўся кружок цыферблата. Мележ.
2. Набыць ясны, выразны характар. У пачатку 30‑х гадоў выразна акрэсліліся погляды К. Чорнага на жыццё і мастацтва, склаўся яго светапогляд. Луфераў. Так акрэсліўся наступны этап ўздыму грамадскае, гаспадаркі — ліквідацыя разрыву паміж земляробствам і жывёлагадоўляй. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзе́яцца, дзеецца; незак.
Разм. Рабіцца, адбывацца. Афіцэр паківаў пальцам Лукашу, які выйшаў з хаты, каб пацікавіцца, што дзеецца на яго двары. Сабаленка. Спакойна і павольна, як у зачараваным сне, цякло і само жыццё на Палессі, а водгулле ўсяго, што дзеялася на свеце, далятала сюды ў прыглушаным прасторамі Палесся тонах. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)