усё¹, прысл.
1. Увесь час, заўсёды, пастаянна.
Ён усё заняты.
2. Да гэтага часу.
Ён усё яшчэ вучыцца.
3. Толькі, выключна.
Справа расстроілася, і ўсё з-за вас.
4. У спалучэнні са словамі, якія абазначаюць змену прыметы ці нарастанне яе.
Вецер усё мацнее.
Усё больш і больш змяркалася.
5. У спалучэнні з вышэйшай ступенню і злучнікам «чым» служыць для ўзмацнення процістаўлення.
Занятак не вельмі што, але ўсё лепш, чым сядзець склаўшы рукі.
6. Аднак, тым не менш.
Як ён ні стараецца, а ўсё не атрымліваецца.
◊
Усё ж, усё ж такі — тым не менш.
Ён усё ж або ўсё ж такі не паехаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
хваста́ць, хвашчу́, хво́шчаш, хво́шча; хвашчы́; хваста́ны; незак.
1. каго-што і па чым. Біць чым-н. гнуткім; сцябаць.
Х. дубцом.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), каго-што, па чым і без дап. 3 сілай біць, сячы (пра вецер, снег, дождж і пад.).
Дождж хвошча па твары.
|| зак. вы́хвастаць, -вашчу, -вашчаш, -вашча; -вашчы; -вастаны (да 1 знач.; разм.).
|| аднакр. хвастану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; хво́снуць, -ну, -неш, -не; -ні і хвасяну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, хвасеняце́, -ну́ць; -ні́ (разм.).
|| звар. хваста́цца, хвашчу́ся, хво́шчашся, хво́шчацца; хвашчы́ся (да 1 знач.).
|| наз. хваста́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
віхо́р 1 і ві́хар, ві́хру, м.
1. Імклівая кругавая плынь ветру. Наляцеў і закружыўся па шляху, уздымаючы пясок, моцны вецер-віхор. Галавач. Па галаве і па барадзе [Трахіма] нібы віхор прагуляўся. Крапіва. Як віхар, як куля, імчыцца каршун. Купала. // Узняты ветрам закручаны слуп пылу, снегу і пад. Раптам усхадзіўся вецер, узняў на дарозе віхор пылу. С. Александровіч.
2. перан.; чаго. Пра імклівае, бурнае праяўленне чаго‑н. Віхор падзей. □ З-за вялікіх вокан белага мураванага дома нечакана рвануўся віхор зыкаў скрыпкі і фартэпіяна. Чорны.
3. у знач. прысл. ві́храм. Хутка, імкліва. Імчацца віхрам. □ Машына віхрам уляцела па калгасны двор і спынілася, як укопаная. Шахавец.
віхо́р 2, ‑хра́, м.
Узнятая ўверх пасма валасоў. — Мне падабаюцца твае валасы, асабліва вось гэты непаслухмяны віхор. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ме́сці, мяту́, мяце́ш, мяце́; мяцём, мецяце́; пр. мёў, мяла́, мяло́; незак., што.
1. Ачышчаць якую‑н. паверхню ад смецця, пылу мятлой, шчоткай і пад. Месці вуліцу. □ Як толькі замільгалі ў акне чырвонаармейскія шапкі, «дзяўчына» старанна ўзялася месці хату. Крапіва.
2. З сілай гнаць, пераносіць што‑н. з месца на месца. Вецер мяце сухі снег.., і, здаецца, што дзесьці адчышчаюць іржавыя нажы наждачнаю шкуркаю ці сыпкім жвірам. Лужанін. Калі садзяць сады, вецер лісце мяце І на сцежках сляды засыпае. Прыходзька. // без дап. З сілай ісці, кружыць (пра мяцеліцу, завею). І снег мяце такі густы, што не відаць, дзе дол, дзе неба. А. Вольскі. Завея мяце, завывае, намятае вялізныя сумёты. Лынькоў. / безас. Пайшоў снег, пачало месці, зраўняла і дарогу, і поле... Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раздува́ть несов.
1. (разжигать) раздзіма́ць; (ртом) раздзьму́хваць;
2. (наполнять воздухом) раздзіма́ць, надзіма́ць;
3. (об опухоли) безл. напуха́ць, разносі́ць; (о животе) успу́шваць;
4. перен. (преувеличивать) раздува́ць;
5. (развевать) развява́ць; (разгонять) разганя́ць;
ве́тер раздува́л знамёна ве́цер развява́ў сцягі́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
захадзі́цца сов.
1. разг. (устать от ходьбы) заходи́ться;
~дзі́ўся за дзень — заходи́лся за́ день;
2. захлопота́ть, засуети́ться;
гаспады́ня ~дзі́лася каля́ пе́чы — хозя́йка захлопота́ла о́коло пе́чки;
3. разг. (возникнуть) подня́ться;
~дзі́ўся ве́цер — подня́лся ве́тер
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
жу́дасна нареч.
1. жу́тко; ужа́сно, ужаса́юще;
ж. вы́е ве́цер — жу́тко (ужа́сно) во́ет ве́тер;
2. перен. чудо́вищно;
1, 2 см. жу́дасны;
3. в знач. безл. сказ. жу́тко; ужа́сно;
ж. нам ста́ла — жу́тко нам ста́ло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
пацішэ́ць сов.
1. (о звуках) стать ти́ше, поути́хнуть;
2. стать ти́ше, споко́йнее; присмире́ть;
дзе́ці ~шэ́лі — де́ти ста́ли ти́ше, споко́йнее (присмире́ли);
3. (стать менее интенсивным) уня́ться;
боль ~шэ́ў — боль уняла́сь;
ве́цер ~шэ́ў — ве́тер уня́лся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
перасці́хнуць сов.
1. (о звуках) умо́лкнуть, ути́хнуть (на время);
2. (о ветре, буре, боли и т.п.) ути́хнуть, уня́ться; (о дожде, снеге и т.п.) переста́ть;
ве́цер ~х — ве́тер ути́х (уня́лся);
дождж ~х — дождь переста́л
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
расхвалява́ць сов., в разн. знач. разволнова́ть; взволнова́ть; (огорчить — ещё) расстро́ить;
ве́цер ~ва́ў мо́ра — ве́тер разволнова́л мо́ре;
гэ́та пісьмо́ ~ва́ла яго́ — э́то письмо́ разволнова́ло (взволнова́ло) его́;
маўча́нне сы́на ~ва́ла бацько́ў — молча́ние сы́на расстро́ило роди́телей
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)