1. Які ссівеў (пра валасы). Прысядуць [інваліды], цыгаркі закураць, У кут пастаўляўшы кіі, Ссівелыя бровы патураць, Успомняць: грымелі баі.Ляпёшкін.// З такімі валасамі (пра чалавека). На палубе два рудакопы сталі, Каля іх ссівелая жанчына.Зарыцкі.Падняў акуляры ўгору Ссівелы хірург вусаты: — Вам кім даводзіцца хворы?Нядзведскі./ Пра галаву. — Куды там мне, — паківаў ссівелай галавою стары.Ваданосаў.//перан. Які набыў колер сівізны. Сягоння сад, пад месяцам ссівелы, Не распачаў звычайную гамонку.Дзяргай.Узнімаецца бераг-скала. Да яго прыліпае імгла, І таежны ссівелы мох Да халоднай скалы прысох.Хведаровіч.//перан. Які даўно існуе, вельмі старажытны. Грымеў навальнічны харал, І плечы сутульваў Ссівелы Урал, І Волга ўспаміны гайдала.Барадулін.Аб ім [старым] толькі пеўнікі На кірхах ссівелых бязгучна крычаць.Калачынскі.
2.узнач.наз.ссіве́лы, ‑ага, м.; ссіве́лая, ‑ай, ж.; Той (тая), хто ссівеў, мае сівыя валасы. Сумненні, радасці, часамі беды З усіх канцоў трывожнае Зямлі На самую святую плошчу свету І юных, і ссівелых прывялі.Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сустрэ́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які ідзе, рухаецца насустрач. З-за павароту адна за другой выскачыла некалькі сустрэчных аўтамашын.Корбан.Аня весела аглядалася на сустрэчных студэнтак.Карпюк.Сустрэчны вецер асвяжыў мяне, на нейкую хвіліну адагнаў сон.С. Александровіч.Гасяць, чуў я, пажары лясныя Сустрэчным агнём.Куляшоў./узнач.наз.сустрэ́чны, ‑ага, м.Заглядаючы ў вокны дамоў, у пад’езды, прыглядаючыся да сустрэчных,.. [Віктар] прайшоў квартал.Карпаў.// Які трапляецца на дарозе. Ідзе чалавек бестурботны, Разглядвае лес векавы, Сустрэчных дарожак палотны.Колас.
2. Які з’яўляецца адказам на што‑н.; які даецца ў адказ на што‑н. Сустрэчны план. Сустрэчны ўдар. □ Вось, напрыклад, жонка пачне, як гэта ўсе кажуць, пілаваць, — а я ніякіх ёй сустрэчных «тэзісаў».Скрыпка.Сустрэчная страляніна стала беспарадкавай, кулямёт справа замаўчаў.Хадкевіч.
3. Які выконваецца пры сустрэчы (у 3 знач.). У адказ .. [начальніку] марш вясёлы, сустрэчны.Лынькоў.
•••
Сустрэчны агоньгл. агонь.
Сустрэчны іскгл. іск.
Першы сустрэчны — першы, хто пападзецца насустрач.
Сустрэчны і папярэчны — усякі, любы без разбору чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тыпо́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае характэрныя асаблівасці, уласцівыя пэўнаму тыпу прадметаў, з’яў, людзей і пад. Тыповы паўднёвы горад. Тыповы беларускі арнамент. □ Герой аповесці [«Набліжэнне»] Левін — тыповы дробнабуржуазны інтэлігент. Яго светапогляд вельмі абмежаваны.Перкін.//Разм. Ярка выражаны. Тыповае верхаглядства.
2. Які часта сустракаецца, звычайны, характэрны для каго‑, чаго‑н. Тыповы выпадак. Тыповая памылка. □ Федароўскіх, Елаўскіх, Малых — тыповыя для Урала прозвішчы.Шынклер.Для Беларусі тыповым з’яўляецца залаты карась.«Беларусь».
3. У мастацтве — які аб’ядноўвае індывідуальныя, своеасаблівыя рысы з прыкметамі і ўласцівасцямі, характэрнымі для шэрага з’яў і асоб. У рамане Шамякін здолеў намаляваць тыповую карціну партызанскай барацьбы ў тыле ворага, барацьбы, якая пабыла шырокі размах і ўсенародны характар.Гіст. бел. сав. літ.Матывы адлёту журавоў, буслоў і гракоў — тыповыя для народнай творчасці, для беларускай паэзіі.Палітыка./узнач.наз.тыпо́вае, ‑ага, н.Аўтар нібы імкнецца толькі добрасумленна расказаць пра чалавека ўсё, што ведае, не спрабуючы вылучыць тыповае ў яго характары і адсеяць выпадковае і нехарактэрнае.Шкраба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчымлі́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які выклікае раздражненне, боль; рэзкі. Пад раніцу .. сюды, у расчынены кароўнік, плывуць нейкія шчымлівыя пахі.Кухараў.
2. Тупы, ныючы (пра боль). Потым .. [Карызна] падсеў да стала і, падпёршы рукамі галаву, доўга сядзеў у мёртвай нерухомасці, слухаючы шчымлівы боль свайго сэрца.Зарэцкі.Петрык да шчымлівага, салодкага болю ў грудзях любіць усіх гэтых людзей.Місько.
3. Моцны, неадольны, які хвалюе, узбуджае. Было шчымлівае жаданне і лесам прайсці вось так, без дарог, напрасткі.Кірэйчык.Янак яшчэ мацней адчуў шчымлівую радасць, якую нясе гэтая навальніца, гэты дождж, і зноў прыхінуў да сябе Алёну.Лупсякоў.//узнач.наз.шчымлі́вае, ‑ага, н. Тое, што хвалюе, узбуджае, выклікае розныя пачуцці, перажыванні. Напамінак пра Веру ўскалыхнуў даўняе, шчымлівае.Кудравец.
4. Які выклікае цяжкае пачуццё, прыгнечанасць, тугу і пад. Гэта было прыемна, вельмі прыемна, але сэрца пяклі шчымлівыя думкі пра Людмілу.Радкевіч.Прыгнятала прымусовая бяздзейнасць, шчымлівая туга.Машара.Стоячы сярод двара, Форстэр прыгадаў ночы ў сябе на радзіме, у роднай вёсцы, і шчымлівы, адвечны, як сусвет, сум агарнуў яго.Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
subject
1.[ˈsʌbdʒekt]
n.
1) тэ́ма f.
2) прадме́т -у m. (вывучэ́ньня), аб’е́кт -у m. (дасьле́даваньня)
3) дысцыплі́на f., шко́льны прадме́т
4) падда́ны -агаm.
Queen’s subject — падда́ны карале́вы
5) дзе́йнік -а m.
6) тэ́ма f., сюжэ́т -у m. (тво́ру)
2.
adj.
падула́дны, падпара́дкаваны
We are subject to our country’s laws — Мы падпарадко́ўваемся зако́нам на́шай краі́ны
3.[səbˈdʒekt]
v.t.
1) падбіва́ць, заваёўваць, падпарадко́ўваць
2) паддава́ць
to subject to torture — паддава́ць катава́ньню
•
- subject to
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
party
[ˈpɑ:rti]
n., pl. -ties
1) па́ртыя f.
The Liberal, Conservative or New Democratic Party — Па́ртыя Лібэра́лаў, Кансэрва́тараў або́ Но́вадэмакра́таў
2) гру́па людзе́й, тавары́ства n.
a wedding party — вясе́льнае тавары́ства
3) тавары́скі ве́чар, вечары́нка
a birthday party — вечары́нка з наго́ды дня наро́дзінаў
4) саўдзе́льнік -а, памага́ты -агаm.
He was a party to our plot — Ён быў памага́тым у на́шай змо́ве
5) бок -у m.
the parties to a contract — бакі́ кантра́кту
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ally
I[əˈlaɪ]1.
v.t. -lied, -lying
1) злуча́ць
to ally oneself — уступа́ць у хаўру́с, саю́з; заключа́ць умо́ву
2) Pass. быць зьвя́заным
Norwegian is nearly allied to Danish — Нарвэ́ская мо́ва ве́льмі блі́зкая да да́цкае
2.
v.i.
заключа́ць хаўру́с, саю́з
to ally against the common enemy — заключы́ць саю́з супро́ць супо́льнага во́рага
II[ˈælaɪ]
n., pl. -lies
1) хаўру́сьнік -а, саю́зьнік -а m.
2) памага́ты -ага; памо́чнік -а m., памо́чніца f.; прыхі́льнік -а m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
acquaintance
[əˈkweɪntəns]
n., pl. -ances
1) знаёмы -агаm., знаёмая f.
He had many acquaintances but few friends — Ён меў шмат знаёмых, а́ле ма́ла пры́яцеляў
2) знаёмства; ве́даньне n.
I have some acquaintance with French, but I do not know it well — Я крыху́ знаёмы з францу́скай мо́вай, але ня ве́даю яе́ до́бра
a man of wide acquaintance — чалаве́к з шыро́кімі знаёмствамі
•
- cultivate the acquaintance of someone
- make the acquaintance of
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
case
I[keɪs]1.
n.
1) вы́падак -ку m.; пры́клад -у m.; абста́віны pl., стан -у m.; спра́ва f.
a case for the police — спра́ва для палі́цыі
2) Med.
а) вы́падак хваро́бы, захво́рваньне n.
case of measles — выпа́дак во́дры
б) хво́ры -ага, пацые́нт -а, пара́нены -агаm.
3) Law судо́вая спра́ва; прэцэдэ́нт -у m., до́вады pl.
to state one’s case — прадста́віць спра́ву
4) склон -у m. (назо́ўніка, займе́ньніка, прыме́тніка)
•
- in any case
- in case
- in no case
- just in case
II[keɪs]1.
n.
1)
а) футара́л -а m.; но́жны pl. only (для ша́блі), чахо́л -ла́m., по́крыўка f.
a typewriter case — футара́л для машы́нкі
a cigarette case — партсіга́р -а m.
б) Anat. абало́нка f.
2) скры́ня, скры́нка f.; вялі́кі кош
3) ра́ма f. (ако́нная, дзьвярна́я)
4) Print набо́рная ка́са
upper case — вялі́кія лі́тары
lower case — малы́я лі́тары
5) вітры́на f.
6) цьвярда́я во́кладка
2.
v.t.
укла́сьці ў футара́л, но́жны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
няшча́сны, ‑ая, ‑ае.
1. Які церпіць гора, бяду, перажывае няшчасце. — Лютую смерць прыняў чалавек... — І хто б то мог быць? Наш брат, партызан? Няшчасны ўцякач з палону?Лынькоў.[Арына] бачыла перад сабой толькі няшчасную жанчыну і маці, адчуванні якой добра разумела.Маўр.//узнач.наз.няшча́сны, ‑ага, м.; няшча́сная, ‑ай, ж. Чалавек, які зазнаў многа гора, крыўды і пад. Маці плакала: «Няшчасны, Праз каго я свечкай гасну На чужыне?»Бажко.// Які выражае прыгнечаны, гаротны і пад. стан. Няшчасны выгляд.
2. Які з’яўляецца няшчасцем, заключае ў сабе няшчасце. [Вейс:] — Гэта звычайнае крушэнне, якія здараюцца часам на чыгунках. Няшчасны выпадак.Лынькоў.// Трагічны, гаротны. Няшчаснае жыццё.
3. Які прыносіць няшчасце або прадвяшчае яго. Няшчасны дзень.// Які прычыняе непрыемнасці; злашчасны. [Наталля:] Я вінавата ў тым, што, ведаючы твой няшчасны характар, не асцерагалася і дала табе прычыну для падазрэння.Крапіва.
4.Разм. Нікчэмны, мізэрны. [Цімох:] — Бедныя былі ў нас людзі, па ваработках цягаліся, служылі за няшчасныя рублі, за скарынку хлеба.Колас.// Ужываецца як лаянка. Насця спынілася перад здраднікам, з агідай паглядзела на яго і ціха, але выразна сказала: — Дык гэта ты прадаў Андрэя? Чарвяк ты няшчасны! Погань ты!Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)