Verbum

ва́нна, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. Вялікая прадаўгаватая пасудзіна для мыцця, купання.

Мыцца ў ванне.

2. Мыццё ці лячэнне ў такой пасудзіне.

Прыняць ванну.

Лячэбныя ванны.

3. перан. Лячэнне ўздзеяннем чаго-н. (вады, паветра, сонца) на цела.

Сонечныя ванны.

4. У тэхніцы: пасудзіна рознай формы і памеру для вадкасці, у якую апускаюць розныя прадметы пры іх апрацоўцы.

Фарбавальная в.

|| памянш. ва́нначка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 і 4 знач.).

|| прым. ва́нны, -ая, -ае.

В. пакой або ванная (наз.).

вы́йграць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

1. што і без дап. Набыць у выніку розыгрышу латарэі, перамагчы ў азартнай гульні.

В. мільён рублёў па аблігацыі.

2. што. Дамагчыся перамогі, узяць верх.

В. бой.

В. партыю ў шахматы.

В. справу.

3. што і без дап. Атрымаць выгаду, карысць, перавагу; выгадаць.

В. ад зніжэння цэн.

В. час.

4. перан., у чым. Атрымаць, заслужыць адабральную ацэнку.

В. у чыіх-н. вачах.

|| незак. выйграва́ць, -раю́, -рае́ш, -рае́; -раём, -раяце́, -раю́ць.

|| наз. вы́йгрыш, -у, м. (да 1—3 знач.).

адляце́ць, -лячу́, -ляці́ш, -ляці́ць; -ляці́м, -леціце́, -ляця́ць; -ляці́; зак.

1. Летучы, перамясціцца, аддаліцца ад каго-, чаго-н. на пэўную адлегласць.

А. на дзесяць кіламетраў.

2. Паляцець; пакінуць якое-н. месца, вылецеўшы.

Адляцелі буслы ў вырай.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Адысці, мінуць, знікнуць (кніжн.).

Дні дзяцінства адляцелі.

4. Адскочыць убок ад моцнага ўдару, штуршка (разм.).

Мячык адляцеў ад сцяны.

5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Адарвацца, адпасці (пра што-н. прымацаванае; разм.).

Наклейка адляцела.

|| незак. адлята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

адсячы́ і адсе́кчы, -сяку́, -сячэ́ш, -сячэ́; -сячо́м, -сечаце́, -сяку́ць; -се́к, -кла; -сячы́; -се́чаны; зак.

1. што. Аддзяліць, ударыўшы чым-н. вострым.

А. сухую галіну.

2. перан., каго-што. Рашуча пазбавіцца чаго-н., парваць сувязь з кім-, чым-н.

А. ранейшыя прывычкі.

3. Сказаць, адказаць у рэзкай, катэгарычнай форме.

Не сказаў, а адсек: не буду!

|| незак. адсяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; наз. адсяка́нне, -я, н.

|| наз. адсячэ́нне, -я, н.

А. артылерыйскі агонь.

◊

Даць галаву на адсячэнне — запэўніць у праўдзівасці чаго-н. (разм.).

|| прым. адсе́чны, -ая, -ае (спец.).

абагна́ць, абганю́, абго́ніш, абго́ніць; абгані́; абагна́ны; зак.

1. каго-што. Апярэдзіць у руху, бегу.

А. калону машын.

2. каго-што. Вырасці большым, вышэйшым за каго-, што-н.

А. старэйшага брата.

А. аднакласнікаў.

3. перан., каго-што. Дасягнуць большых поспехаў у параўнанні з кім-, чым-н.

А. таварышаў па ведах.

4. што. Акучыць.

А. бульбу.

|| незак. абганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. абго́н, -у, м. (да 1 і 4 знач.).

|| прым. абго́нны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.) і абганя́льны, -ая, -ае (да 4 знач.).

Абгонны манеўр.

Абганяльны плуг.

прагарэ́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць; -ры́; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца дзіравым ад агню.

Сцяна прагарэла.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Згарэць зусім.

Дровы ў печы прагарэлі.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Гарэць які-н. час.

Ліхтар прагарэў усю ноч.

4. перан. Пацярпець няўдачу ў справе, пераважна грашовай (разм.).

Справа мая прагарэла.

|| незак. прагара́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1, 2 і 4 знач.) і прага́рваць, -аю, -аеш, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).

прарва́цца, -ву́ся, -ве́шся, -ве́цца; -вёмся, -вяце́ся, -ву́цца; -віся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разарвацца, утварыўшы дзірку.

Мяшок прарваўся.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зламацца пад напорам чаго-н.

Плаціна прарвалася.

Прарвалася яе крыўда (перан.).

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Лопнуць, даўшы выхад адкуль-н. чаму-н.

Нарыў прарваўся.

4. Сілай пракласці сабе шлях адкуль-н.

П. з акружэння.

|| незак. прарыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. прары́ў, -ы́ву (да 2 і 4 знач.).

|| прым. прарыўны́, -а́я, -о́е (да 2 знач.).

прыва́біць, -блю, -біш, -біць; -блены; зак.

1. каго (што). Імітуючы голас або прыцягваючы ўвагу якой-н. прынадай, паклікаць, прымусіць наблізіцца.

П. глушца.

П. ваўка.

2. каго-што. Прымусіць звярнуць увагу на што-н. або прыйсці куды-н.

Святло ў акне прывабіла нас.

Пах смажанага прывабіў мяне на кухню.

3. каго (што). Выклікаць да сябе сімпатыю, прыхільнасць, станоўчыя адносіны.

П. сваёй знешнасцю.

4. перан., каго (што). Стаць для каго-н. заманлівым, прыемным.

Яго прывабіла добрая пасада.

|| незак. прыва́бліваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прыва́бліванне, -я, н.

разлі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., разалье́цца і разліе́цца; разліўся, -ліла́ся, -ло́ся; разліся; зак.

1. Выліцца часткова або поўнасцю; расплюхацца.

Малако разлілося.

2. Размеркавацца па розных пасудзінах (пра вадкасць).

3. Заліць якую-н. прастору, паверхню чаго-н., расцячыся; выйсці з берагоў.

Рака разлілася.

4. перан. Разысціся, разнесціся ва ўсе бакі, па ўсёй прасторы чаго-н., у межах чаго-н.

Разлілася песня ў прасторы.

|| незак. разліва́цца, -а́ецца.

|| наз. разлі́ў, -ліву, м. (да 2—4 знач.) і разліццё, -я́, н. (да 1—3 знач.).

Разліццё жоўці.

раскруці́цца, -ручу́ся, -ру́цішся, -ру́ціцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Развіцца (пра што-н. звітае, скручанае).

Вяроўка раскруцілася.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разгарнуцца (пра што-н. скручанае).

Пакунак раскруціўся.

3. Вызваліцца ад чаго-н. наматанага, накручанага.

Раскруцілася цэлая шпулька нітак.

4. Пачаць круціцца з узрастаючай хуткасцю, сілай (разм.).

Кола раскруцілася.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Павялічыцца ў дыяметры ад кручэння, свідравання.

Адтуліна раскруцілася.

6. перан. Дабіцца поспеху ў якой-н. справе, стаць вядомым, папулярным (разм.).

|| незак. раскру́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.