очко́
1. ачко́, -ка́ ср.;
дать не́сколько очко́в вперёд даць не́калькі ачко́ў напе́рад;
2. (глазок, отверстие) во́чка, -ка ср.;
втира́ть очки́ (кому-л.) настаўля́ць акуля́ры (каму-небудзь), пуска́ць тума́н у во́чы (каму-небудзь); уво́дзіць у зман (каго-небудзь), зама́зваць во́чы (каму-небудзь), забіва́ць ба́кі (каму-небудзь).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
праско́чыць сов., в разн. знач. проскочи́ть;
п. мі́ма каго́-не́будзь — проскочи́ть ми́мо каго́-л.;
п. у двор — проскочи́ть во двор;
п. праз лес — проскочи́ть че́рез лес;
ша́рык ~чыў праз ко́льца — ша́рик проскочи́л сквозь кольцо́;
у карэкту́ры ~чыла не́калькі памы́лак — в корректу́ре проскочи́ло не́сколько оши́бок
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
exactly [ɪgˈzæktli] adv. дакла́дна; менаві́та;
Exactly so! Менавіта так!
♦
not exactly infml
1) не зусі́м так;
This is not exactly what I meant. Я меў на ўвазе некалькі іншае.
2) зусі́м не так;
He wasn’t exactly pleased to see us – in fact he refused to open the door. Ён зусім не быў рады бачыць нас – на справе ён нават адмовіўся адчыніць нам дзверы.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
dopisać
dopisa|ć
зак.
1. дапісаць;
dopisać rozdział do końca — дапісаць главу да канца;
dopisać kilka zdań — дапісаць некалькі сказаў;
2. апраўдаць спадзяванні;
pogoda nie ~ła — надвор’е падвяло
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
магазі́н, ‑а, м.
1. Прадпрыемства рознічнага гандлю; крама. Прадуктовы магазін. Прамтаварны магазін. □ — А гэта вось дом стаіць, — кажа.. [Люся]. — Вялікі-вялікі! І магазін, дзе прадаецца хлеб. Брыль.
2. Спец. Прыстасаванне ў апараце або прыборы ў выглядзе каробкі або трубкі, куды закладваецца некалькі аднародных прадметаў (напрыклад, патронаў у аўтамат). Як толькі пачало цямнець, я засунуў пісталеты ў кішэню, паклаў туды ж запасныя магазіны з патронамі і пайшоў на ўмоўленыя кватэры. Карпюк. // Запасное месца ў вуллі для мёду на выпадак багатага медазбору. // Дапаможная прылада для электратэхнічных вымярэнняў.
3. Рэзервуар у лямпе, куды наліваюць газу. Моўчкі наліла [Галіна] ў магазін газы, падраўняла нажнічкамі кнот, запаліла яго і павесіла лямпу ў куце над сталом. Галавач.
4. Уст. Будынак, у якім захоўвалася грамадскае збожжа. Праходзячы міма вёсачкі, сябры ціхенька падкраліся да магазіна, дзе хавалася збожжа, і прыбілі на сценах некалькі лістовак і брашур. Колас.
[Фр. magazin, іт. magazzino ад араб. mahāzin — склады.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жу́жма 1 ’вялікая колькасць’ (чавус., Нар. сл., 132), ’стос, шмат’ (Мат. Гом.), жу́шмо ’сноп, некалькі жмень (ільну, канапель)’, (Лексика Пол., 211–212), ’мера льну, вязка, вялікая колькасць’ (Сл. паўн.-зах.), жу́шма ’тс’ (Сл. паўн.-зах.). Рус. смал. жу́шма ’вялікая колькасць’, укр. жу́жмом ’у пераблытаным выглядзе; разам, вялікай колькасцю’, ляшск. žižmo ’вялікая колькасць’. Параўн. славен. žúželj, žušelj ’жмут’. Паводле Сцяцко (Афікс. наз., 54), жужма ад жужаць з суфіксам ‑ма са зборным значэннем. Махэк₂ (729) таксама лічыў, што тут сувязь з жужэць, а першаснае значэнне тыпу ’рой’. Але такое тлумачэнне не ўлічвае значэння ’мера льну’, якое цалкам, верагодна, было першасным: пераход ад ’вязка льну’ да ’вялікая колькасць’ зразумелы. Яно прадстаўлена, відаць, у слове жма ’процьма’, дзе на ўзнікненне значэння ’вялікая колькасць’ магло ўздзейнічаць слова цьма. Вывесці значэнне ’мера льну’, наадварот, ад значэння ’мноства’ цяжка. Параўн. і жужма 2. Пачатковае жу‑ можа быць вынікам паўтарэння ‑ж‑ у корані ‑жма. Калі ўлічыць жулёмак ’некалькі жмень ільну’ (гл.), магчыма ў жу‑ бачыць рэфлекс кораня *geu, што меў значэнне ’сціскваць, згінаць’. Не выключана і кантамінацыя слова тыпу жма са словам, якое мела значэнне ’мноства’ і было звязана з жужэць (* < geu‑), напр., рус. дыял. жужг ’насякомыя; смецце’. Але шэраг слоў мае элемент жу‑ ў значэнні ’вязка’ і да т. п. Параўн. журжах 1, жужалкі, жушмень.
Жу́жма 2 ’неахайная жанчына’ (Сл. паўн.-зах.). Відаць, пераноснае ад значэння жужма 1 ’вязка льну, сноп’. Але параўн. яшчэ польск. żużmant ’народная сукенка (з XVIII ст.)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
разI
1. Mal n -s, -e;
тры разы́ dréimal;
не́калькі разо́ў méhrmals; éinige Mále;
у не́калькі разо́ў auf das Méhrfache;
шмат разо́ў víele Mále; wiederhólt, méhrmals, öfters;
ко́жны раз jédes Mal, jéweils;
не раз méhrmals, mehr als éinmal, wiederhólt;
гэ́тым разам (für) díesmal;
на пе́ршы раз zum érstenmal, zum érsten Mal(e), das érste Mal;
ад двух да трох разо́ў zwei- bis dréimal;
яшчэ́ раз noch éinmal;
ні разу kein éinziges Mal;
насту́пны раз das nächste Mal;
◊ сем разо́ў прыме́рай, адзі́н раз адрэ́ж ≅ bésser zwéimal méssen als éinmal vergéssen;
2. (пры лічэнні) eins;
◊ раз (і) назаўсёды ein für álle Mal;
раз за разам ein ums ándere Mal, éinmal über das ándere;
ні ў я́кім разе kéinesfálls; von wégen! (разм)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
згрузі́ць, згружу, згрузіш, згрузіць; зак., што.
1. Зняць які‑н. груз з чаго‑н. Такуеў дапамог згрузіць з воза мяхі з бульбай. Корзун. // Разгрузіць (воз, машыну і пад.). Згрузіць тры машыны пяску.
2. Разм. Злажыць які‑н. груз дзе‑н., на што‑н. Згрузіць рэчы на воз. □ Некалькі аўтамашын прывезлі і згрузілі непадалёк ад палаткі, дзе жыла Люся, цэлыя сцены, дах і вокны новага дома. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змясі́ць, змяшу, змесіш, змесіць; зак.
1. што. Ператварыць у аднародную вязкую масу, размешваючы, размінаючы, расціраючы што‑н. у вадзе (вадкасці); замясіць. Змясіць цеста. Змясіць гліну.
2. што. Разм. Памяць, пашкодзіць, топчучы; здратаваць. Коні змясілі авёс.
3. перан.; каго. Разм. Моцна пабіць, пакалечыць. Знайшлі дваровыя людзі пана без памяці — так змясіў яго Рымша. Якімовіч. Юзік так змясіў калом Янка, што .. [жонка] за некалькі месяцаў ледзь яго адхадзіла. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бяле́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. Станавіцца белым. Некалькі разоў твар Паліводскага зменьваў свой колер: то чырванеў, то зелянеў, то бялеў. Чорны. Ноч яшчэ спала, хоць на ўсходзе пачынала ўжо бялець неба. Дамашэвіч.
2. Вылучацца сваім белым колерам, віднецца (пра што‑н. белае). Зараз жа за Выганамі па шырокім пляцы, што раздзяляў дзве вёскі, Выганы і Высокае, паказалася школа.. прыветна бялеючы шырока раскрытымі аканіцамі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)