Прыму́рак, прымо́рак, прумо́рак, прімо́рок, пры́морок, пры́морочэк ’тое, што прымуравала, прыбудавала; выступ (радзей выемка), карніз печы, на якім можна сядзець або ставіць, класці што-небудзь; выступ на бакавой сценцы печы, па якім залазяць на печ; ляжанка, тапчан пры печы як яе частка’ (ТСБМ, Інстр. 1, Шушк., Янк. 2, Лексика Пол., З нар. сл., Шатал., Нар. словатв., Жд., Сл. ПЗБ; маладз., дзятл., стаўб., слуц., ЛА, 4; ПСл). Прыставачна-суфіксальнае ўтварэнне ад мур (гл.). Параўн. аналагічнае ўкр.при́мурок ’карніз печы; каменная прыбудова; бакавая сцяна ганчарнай печы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раве́снік ’чалавек аднолькавага ўзросту з кім-небудзь’ (ТСБМ, Бяльк.), ’аднагодак’ (вільн., дзятл., карэл., віл., кам., Сл. ПЗБ); раве́сніца ’аднагодка’ (ТСБМ; навагр., шчуч., лід., Сл. ПЗБ). Рус.ровесник, укр.рове́сник, чэш.rovesník, польск.rowieśny ’аднаго ўзросту’. Суфіксальнае ўтварэнне ад той жа асновы, што і ро́ўны (гл.). Падобна на тое, што тут мела месца складанне асноў ро́ўны і вясна́ ў значэнні ’год’. Сной (Безлай, 3, 156) мяркуе, што на падставе гэтых форм можна рэканструяваць *orvesnikъ > ад прыметніка *orvesьnъ, другаснага ў адносінах да *orvьnъ ’роўны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рошва ’карункі, якія ўшываюцца ў навалачкі ці ў настольнікі’ (лях., Янк. Мат.; шкл., КЭС; Жд. 1; капыл., Жыв. сл.; Бяльк., Мат. Маг.). Праславянскі (?) рэгіяналізм *orz‑šьva, утвораны, як *podъ‑šьva ’тое, што падшыта’. Да шыць (гл.). Першапачаткова абазначала ’распоратае ўздоўж шва’, параўн. серб.ра̀шити, харв.ràšiti ’распароць, расшыць уздоўж шва’, укр.розшивати ’распорваць’, польск.rozszywać ’ушываць уставу’. Сюды ж ро́шаўка ’расшэўка, карункі, ушытыя ў сярэдзіну абруса, ручніка, прасціны’ (Жд. 1, Сл. ПЗБ), ро́шшыўка ’карункі ў навалачках’ (навагр., Нар. сл.), якія больш позняга ўтварэння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Русло́ ’вясло’ (Сл. рэг. лекс.). Магчыма, з таго ж праславянскага *ruslo, што і ўкр.русло́ ’рэчышча’, руск. ру́сло ’тс’. Прасл.*rus‑ з і.-е.*reu‑s‑ (*rou‑s‑), дзе корань *reu‑ (*rou‑) мае значэнне ’разрываць, рыць’. Параўн. літ.raũsti ’рыць’, лат.*raust ’рыць, зграбаць’. Такім чынам, *ruslo магло значыць ’тое, чым разрываюць, рыюць’, ’струмень, які вырыў рэчышча’. Калі рус.ру́сло ’рэчышча’ з рух, рушыць (гл.), то слова можна патлумачыць як назву прылады руху, параўн. Фасмер, 3, 521; Чарных, 2, 128.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сары́ч ’драпежная птушка сямейства ястрабіных; тое, што і канюк’ (ТСБМ). Праз рус.сары́ч ’тс’ з цюркскіх моў; параўн. паўн.-цюрк.saryča ’парода паляўнічых сакалоў’, тур.saryǯa ’жаўтаваты’, saryǯyk ’нейкая птушка’ (Радлаў, 4, 325). Назва птушкі ўтворана ад назвы колеру, параўн. уйг.saryɣ ’жоўты’, тур.sary ’тс’, чагат.sar ’шуленак, каршун’, манг.sar, калм.sar (Міклашыч, Türk. El. Nachtr., 2, 152; Праабражэнскі, 2, 253). Версія аб роднаснасці са ст.-інд.sā́ram ’драўніна, стрыжань дрэва’, арм.uruk ’пракажоны’ абвяргаецца Фасмерам (3, 564).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
dafür, dáfür
adv
1) за гэ́та, за то́е
ich bin ~ — я за (гэ́та)
er kann nichts ~ — ён тут ні пры чым; ён тут не ма́е дачыне́ння
2) пераклад залежыць ад кіравання беларускага дзеяслова: sórge ~, dass… паклапаці́ся аб тым, каб…
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
mimo
I
нягледзячы на; не зважаючы на; наперакор; насуперак;
mimo wszystko — насуперак усяму; нягледзячы ні на што;
mimo że кніжн. нягледзячы на тое, што...;
mimo woli — міжвольна, мімаволі, мімавольна
II
міма;
przejść mimo — прайсці міма;
puścić mimo uszu — прапусціць міма вушэй
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
wyglądać
незак.
1. выглядаць, выглядваць;
~ć oknem — выглядаць цераз акно;
2. выглядаць;
~ć młodo — молада выглядаць;
~ć na kogo — быць падобным да каго;
wyglądać na to, że … — здаецца, што ...; падобна на тое, што...;
3.na kogo/co чакаць каго/што
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
бо́цікі, ‑аў; адз. боцік, ‑а, м.
1.Памянш.да боты.
2. Від жаночага абутку. Волька пераабулася ў боцікі, апранула паліто, і.. [дзяўчаты] выйшлі з пакоя.Даніленка.
3.Тое, што і аканіт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)