Кілі́х ’кілішак’ (Нар. словатв.). Гл. келіх.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кія́ш ’рагоз’ (Нар. лекс.). Гл. кіюха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вуркуга́н ’нахабны злодзей’ (З нар. сл.). Разам з укр. арг. вуркага́н, уркага́н ’злодзей’ да ву́рка (у́рка) ’тс’ (Рудніцкі, 1, 500); прыклады экспрэсіўнай суфіксацыі такога тыпу прыводзіць Крывіцкі (З нар. сл., 133).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Каржэ́іна ’вельмі закарэлая, брудная асоба’ (Нар. словатв.), ’вельмі закарэлы, брудны’ (З нар. сл.). Да корж (гл.) і папярэдніх лексем. Словаўтварэнне: каржэіна ад каржэй (гл.) і суфікса ‑іна. (Nomen augmentativum et peiorativum).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кілу́н 1 ’непакладаны кабан’ (ДАБМ, Сл. паўн.-зах., Шатал.), ’рослы племянны баран’ (З нар. сл.). Гл. кілаш.
Кілу́н 2 ’чалавек з грыжай’ (Нар. словатв., Мат. Маг., Шат.). Параўн. кіла 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мэша ’нячысцік, пачвара’, ’неахайна адзетая жанчына’ (кір., Нар. сл.), слуц. ’непаваротлівая, павольная ў працы жанчына’ (Нар. словатв.). Да мета (гл.). Не выключана магчымасць генетычнай сувязі з польск. meszka, mech, marucha ’мядзведзь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Набудава́ць ’набраць, накласці поўную пасудзіну’ (ушацк., Нар. лекс.), набудава́цца ’наесціся’ (полац., Нар. лекс.). Хутчэй за ўсё ад бутава́ць ’напіхваць’ з ад’ідэацыяй да будава́ць ці ў выніку азванчэння т у інтэрвакальным становішчы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ На́лля ’гурт’: Наляцела налля дзяцей (паст., Сл. ПЗБ), нальля ’пра таго, хто нагла і неадступна лезе ў шкоду’ (полац., Нар. лекс.), ’навала, напасць’ (ушац., Нар. сл.). Відаць, з *нагля, гл. наглы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сарапо́ня ’вадкае незакіслае малако’ (полац., Нар. сл.), ’сыракваша’ (паст., в.-дзв., Сл. ПЗБ), сарапе́ня ’сыракваша’, ’ежа з круп і вады’ (Касп.), ’сыракваша’ (горац., Нар. словатв.), сарапу́та ’тс’ (Мат. Гом.). Гл. сырапеня.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кавэ́нчыцца ’мучыцца перад смерцю’ (Гарэц.), кавэнчыць ’выпрошваць плачучы’ (Др.-Падб.), кавэнчыцца ’пакутаваць (ад фізічнага болю)’ (Жд. 2), кавэнчыцца ’хварэе’ («калі дзіця плачэ і паводзіць сябе неспакойна») (полац., Нар. лекс.), ’мучыцца, пакутаваць (ад раны, ад болю)’ (віц., стаўбц., Нар. сл.), кавэнчыць ’мучыць’ (Нас.), ’вельмі мучыцца’ (стол., Нар. лекс.), кавэнчыцца ’цацкацца, насіцца’ (Юрч.). Адносна этымалогіі гл. кавенчыцца (адаптаваная фанетычная форма).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)