адплаці́ць, ‑плачу, ‑плапіш, ‑плаціць; зак.
1. Аддзячыць, узнагародзіць за што‑н. (клопат, працу і пад.). Я адплаціў народу, Чым моц мая магла: Зваў з путаў на свабоду, Зваў з цемры да святла. Купала. [Зямля] адплаціць увосень хлебаробу за яго шчырую працу багатым ураджаем. «Звязда». // Адказаць якімі‑н. дзеяннямі, учынкамі, словамі на чые‑н. дзеянні, учынкі, словы. Нявольнікі працы адплацяць паўстаннем За раннюю старасць, за слёзы маленства. Глебка. Убачыўшы на твары Паліны непрыязнасць, цяпер ужо не схаваную, .. [Шмякаў] зразумеў сапраўдны сэнс Палініных слоў і адплаціў ёй іранічным позіркам. Савіцкі.
2. перан. Адпомсціць за крыўду, злачынства. Ды знайшоўся.. адзін чалавек, што адплаціў пану за ўсе людскія слёзы і крыўды. Якімовіч. [Салдаты:] — Дамоў направіліся мы, Каб адплаціць за ўсе нягоды І ганьбу з нашага народу Крывёй праклятых гадаў змыць. Танк.
•••
Адплаціць (плаціць) той жа манетай — адказаць тым жа, такім жа ўчынкам, такімі ж адносінамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плечо́ в разн. знач. плячо́, -ча́ ср.;
перело́м плеча́ перало́м пляча́;
пра́вое (ле́вое) плечо́ вперёд! воен. пра́вае (ле́вае) плячо́ напе́рад!;
на плечо́! воен. на плячо́!;
плечо́ коромы́сла плячо́ каро́мысла;
◊
на плеча́х проти́вника воен. на пляча́х праці́ўніка;
плечо́м к плечу́ плячо́ ў плячо́;
по плечу́ пад сі́лу, па сі́ле;
не по плечу́ не пад сі́лу;
име́ть го́лову на плеча́х мець галаву́ на пляча́х;
име́ть за плеча́ми мець за пляча́мі;
пожима́ть плеча́ми паціска́ць пляча́мі;
руби́ть с плеча́ сячы́ з-за пляча́;
с плеч доло́й! з плячэ́й дало́ў!;
гора́ с плеч гара́ з плячэ́й;
вы́нести на свои́х плеча́х вы́несці на сваі́х пляча́х;
взвали́ть на пле́чи узвалі́ць на пле́чы;
лежа́ть на плеча́х ляжа́ць на пляча́х.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
падце́нне Месца пад дрэвамі з густой каронай або ў цяньку за будынкамі; паўночны схіл узгорка (Лёзн., Слаўг.). Тое ж падце́нніца (Ветк., Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
прэзе́нт, ‑а, М ‑нце, м.
Разм. уст. Падарунак, гасцінец. Студэнт атрымаў за яе [Соніны] капрызы ў прэзент залаты партсігар. Бядуля. [Нуланс:] (цалуе руку). Як можна, графіня! (Аддае каробку). З днём нараджэння... Прабачце за сціплы прэзент... Губарэвіч.
[Фр. présent.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збор, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. гл. сабрацца, сабраць.
2. Тое, што сабрана; агульная колькасць чаго-н. сабранага.
Валавы з. збожжа.
3. Збіраемыя ці сабраныя за што-н. або на што-н. грошы.
Памольны з.
У тэатры поўны з.
4. чаго. Сукупнасць сабраных і выдадзеных разам якіх-н. тэкстаў.
З. законаў.
З. твораў пісьменніка.
5. Сход членаў якой-н. арганізацыі.
З. ветэранаў вайны.
6. Кароткачасовае знаходжанне ваеннаабавязаных у распараджэнні ваеннага ведамства для абучэння, а таксама (звычайна мн.) знаходжанне дзе-н. групы спартсменаў для трэніровак.
Лагерны з.
Вучэбна-трэніровачныя зборы.
7. мн. Падрыхтоўка да якога-н. дзеяння (ад’езду, адпраўлення куды-н.).
Зборы ў дарогу.
○
Гербавы збор — асобы дзяржаўны збор (да 1930 г.) пры афармленні дакументаў, які рэалізоўваўся шляхам продажу марак пэўнай вартасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
экспатрыя́цыя
(с.-лац. ехраtriatio, ад лац. ех = з + patria = радзіма)
добраахвотнае або прымусовае высяленне каго-н. за межы радзімы, звязанае звычайна з пазбаўленнем грамадзянства.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
want1 [wɒnt] n.
1. (of) патрэ́ба; неабхо́днасць; жада́нне мець (што-н.);
I’m in want of a good dictionary. Мне патрэбны добры слоўнік.
2. fml няста́ча, адсу́тнасць;
for want of з-за адсу́тнасці; з-за няста́чы, праз няста́чу;
want of rain бяздо́жджыца, бездажджо́ўе
3. fml гале́ча, бе́днасць;
live in want жыць у гале́чы
♦
be in want of smth. fml мець патрэ́бу ў чым-н.;
The house is in want of repair. Дому патрэбен рамонт.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
адго́нны, ‑ая, ‑ае.
Звязаны з адгонам жывёлы, з утрыманнем жывёлы на адгоне. Адгонная авечкагадоўля. □ То былі яшчэ знаёмыя мясціны: летам паромам Ласка з сяброўкамі пераязджала за раку — на адгонную пашу. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
золатагало́вы, ‑ая, ‑ае.
1. З пазалочанымі купаламі. Золатагаловая царква.
2. З валасамі залацістага колеру. Маленькая золатагаловая дзяўчынка працягвала да.. [Мікалая] рукі, быццам просячы адпомсціць за яе. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
барвава́ты, ‑ая, ‑ае.
З барвовым адценнем. Не стаў я падглядваць за прыватным Жыццём незнаёмых птушак, Бо ў небе ўспыхнула шмат барваватых з жоўтым адценнем стужак. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)