дзя́куй, часц.

1. каму і без дап. Ужыв. як выражэнне падзякі; дзякую.

Д. таварышам, што дапамаглі.

Д. за хлеб-соль.

2. у знач. наз. дзя́куй, нескл., м. і н. Падзяка, удзячнасць.

Вялікі (вялікае) д.

Партызанам — народны д.!

◊

Дзякуй (дзякаваць) богу (разм.) — добра, нядрэнна.

Дзякуй за ласку (разм., іран.) — ужыв. як выражэнне нязгоды з чыёй-н. непрымальнай прапановай.

За дзякуй (разм.) — дарма, бясплатна (рабіць што-н.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

comprehensive​2 [ˌkɒmprɪˈhensɪv] adj. усеабды́мны, вычарпа́льны, шыро́кі, вялі́кі;

compre hensive knowledge усебако́выя ве́ды;

a comprehen sive list по́ўны спіс;

a comprehensive school BrE адзі́ная агульнаадукацы́йная сярэ́дняя шко́ла

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Бэ́йбас нехлямяжы чалавек, гультай’ (Касп.). Укр. бе́йбас ’дурань, вялікі нехлямяжы чалавек’, рус. дыял. бейбас ’дурань’. Таго ж паходжання, што і ба́йбас (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

макрако́смас

(ад гр. makros = вялікі + kosmos = Сусвет)

свет вялікіх адлегласцей і цел (планет, зорак, галактык), Сусвет (параўн. мікракосмас).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

макрамарке́тынг

(ад гр. makros = вялікі + англ. marketing = маркетынг)

сістэма кіравання дзейнасцю прадпрыемстваў і арганізацый, заснаваная на прынцыпах маркетынгу.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

эпо́ха

(гр. epoche = прыпынак)

вялікі прамежак часу, які выдзяляецца па характэрных падзеях, з’явах (напр. э. Адраджэння, ледніковая э.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

То́лькі ’выключна, адзіна, ’зусім нядаўна’, ’ледзь, ледзьве’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Ласт., Байк. і Некр., Федар. 4, Сержп. Прык., Сл. ПЗБ, Растарг.), ’столькі’ (Сцяшк., ЛА, 5), то́лька, ’выключна; ледзь’ (Бяльк.), ’столькі, у такой колькасці’ (смарг., Сл. ПЗБ), то́лько ’выключна, адзіна’ (вільн., Сл. ПЗБ), ’тс’, ’столькі’ (ТС), туо́лько ’выключна, адзіна; столькі, у такой колькасці’ (беласг., Сл. ПЗБ), ст.-бел. толико ’толькі, столькі’ (Ст.-бел. лексікон), только ’тс’ (Альтбаўэр); сюды ж то́лякі ’нядаўна’ (Сцяшк. Сл.), то́лечка ’толькі’ (Гіл.), то́лечкі ’тс’ (Янк. 2), ’толькі (памяншальнае)’ (Растарг.), ’толькі што’ (Жд. 1), то́лечкі ’тс’ (Ян., Мат. Маг., Нар. Гом.), то́лячкі ’тс’ (Чэрн., Сцяшк. Сл.), то́лічка ’малая колькасць’, то́лічкі ’чуць-чуць’ (Нас.). Укр. ті́льки ’адзіна, выключна’, ті́лько ’тс’, дыял. ’столькі’, рус. то́лько ’выключна; ледзь; аднак’, польск. tylko ’тс’, чэш. tolik ’столькі’, toliko ’выключна’, славац. toľko ’столькі’, toľký ’такі вялікі, такі значны’, славен. tolíko ’столькі’, tólik ’такі вялікі’, серб.-харв. то̏лико, толѝко ’столькі’, макед. толку ’тс’, балг. то́лко ’тс’. Прасл. *toliko прысл. ад *tolikъ ’такі вялікі, такі на колькасці’, якое з’яўляецца суфіксальным утварэннем ад прасл. *toli ’столькі’, параўн. укр. дыял. ті́лький ’такі па колькасці’, рус. дыял. только́й ’такі’, старое польск. tylki, telki ’такі вялікі, такі па велічыні’, чэш. дыял. telký, teľký ’тс’, славац. toľký ’тс’, в.-луж. telki ’такі вялікі’, славен. tólik ’тс’, серб.-харв. толѝки ’тс’, дыял. tolȉk ’тс’, балг. дыял. то́лки ’тс’, ст.-слав. толикъ ’такі вялікі, такі шматлікі’. У неславянскіх мовах аналагічныя ўтварэнні — грэч. τηλίκος ’такі вялікі, такі моцны’, лац. tālis ’такі; такі важны, значны’ (Фасмер, 4, 74–75; Брукнер, 589; Махэк₂, 646–647; Бязлай, 4, 194; ЕСУМ, 5, 579; Борысь, 658). Паводле ESSJ SG (2, 682), парадак словаўтварэння адваротны: *tolikъ ад *toliko.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

некро́паль

(ад некра- + гр. polis = горад)

1) вялікі могільнік у краінах Стараж. Усходу і антычным свеце;

2) месца, дзе пахаваны славутыя людзі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

празме́рны, ‑ая, ‑ае.

Які перавышае меру, вельмі вялікі па сіле, ступені праяўлення. Аднак Саша не паддаваўся на хітрасць, не праяўляў празмернай цікаўнасці. Новікаў. Кахаў .. [Андрэй] проста і шчыра, але ўсю справу сапсавала яго празмерная адданасць навуцы. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

валу́н, ‑а, м.

Вялікі камень — абломак горнай пароды. Рухаючыся з поўначы на поўдзень, вялікія масы лёду драбнілі цвёрдыя пароды, цягнулі іх з сабою і пакідалі на сваім шляху буйныя валуны, дробныя каменні... і пясок. В. Вольскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)