1. Які мае лысіну, з лысінай. У пакой увайшоў лектар, нізенькі чалавек у чорным і, здавалася, цесным касцюме.Ваданосаў.
2. Які мае белую пляму на лбе (пра жывёл). Лысае цяля. Лысая кабыла.
3.перан.Разм. Пазбаўлены расліннасці, покрыва; голы. Наперадзе тырчаў лысы курган, за якім пачынаўся папар.Гартны.
•••
І не лыс (лысы) — хоць бы што, нішто не дзейнічае на каго‑н.
Чорта лысагагл.чорт.
Чорту лысаму (аддаць, пакінуць і пад.)гл.чорт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пусцяко́вы, ‑ая, ‑ае.
Не варты ўвагі; дробязны. Пусцяковая справа. □ Не любіць Юзік гэтай работы. Не таму толькі, што яна вельмі цяжкая: няспорная надта. За пусцяковыя вынікі траціцца чорт што сілы і часу.Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Курта́ты1 ’бясхвосты’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах.), ’маларослы’ (Гарэц.). Укр.куртатій ’тс’. Прыметнік з прадуктыўным суфіксам ‑аты. У іншых славянскіх мовах гэты суфікс не зафіксаваны (параўн. Слаўскі, 3, 414), таму слова трэба лічыць беларуска-ўкраінскай інавацыяй. Агульнараспаўсюджанае ў заходнеславянскіх мовах kurta ’сабака з адрэзаным хвастом’ запазычана з лац.curtus ’кароткі’ (с.-лац.curtus canis ’сабака з адрэзаным хвастом’).
Курта́ты2 ’чорт’ (Федар.). Да куртаты1 (гл.). Параўн. куцы1 ’кароткі’ і куцы2 ’чорт’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каду́к
(польск. kaduk, ад лац. caducus)
1) права на атрыманне спадчыны без завяшчання ў даўняй Беларусі (16—17 ст.);
2) чорт, д’ябал; 3)уст. тое, што і эпілепсія.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
распу́снічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Весці распуснае, непрыстойнае жыццё. [Гарлахвацкі:] Чорт знае што! З вуліцы зброд ўсялякі лезе ў кабінет. Пляткараць, распуснічаюць.Крапіва.Распуснічае іншы ўсе часы, А пасівеюць валасы — Ён каяцца, маліцца пачынае.Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
kaduk
м.
1. кадук; чорт;
u ~a! — каб яго кадук (чорт) узяў!;
2.юр. вымарачная спадчына;
prawem ~a — незаконна; без усялякага права
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
сатана́миф., бран. сатана́, -ны́м.; д’я́бал, -бла м., чорт, род. чо́рта м.; разг. шама́н, -на́м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
crafty[ˈkrɑ:fti]adj. хі́тры, кава́рны;
a crafty politician хі́тры палі́тык;
as crafty as a fox хі́тры як ліса́;
He is a crafty old devil. Ён хітры як чорт.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
verflúchen
vt пракліна́ць, кля́сці
◊ verflúcht und zúgenäht! — каб яго́ [яе́, іх] чорт узяў!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
rokita
ж.
1. ракіта;
2. галінка ракіты;
3. лясун, чорт
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)