мары́та

(лац. maritus = самец)

дарослы чарвяк-сасун чарвяк-смактун, у якога пераўтвараецца ў канчатковым гаспадары лічынка адалескарый або метацэркарый.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

казу́ля ж заал Reh n -(e)s, -e; Rícke f -, -n (самка); Réhbock m -(e)s, -böcke (самец)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Rüde

m -n, -n вялі́кі саба́ка; дваро́вы саба́ка; кабе́ль, саме́ц (лісіцы, ваўка)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

stadło

н. кніжн.

1. пара;

stadło małżeńskie — сямейная пара;

2. самец і самка

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

cock​1 [kɒk] n.

1. пе́вень; (у састаўных назоўніках) саме́ц;

a cock turkey інды́к;

a cock duck ка́чар

2. куро́к

♦

a cock and bull story небылі́ца, вы́думка

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Тво́рнік ’жарабец’ (мазыр., З нар. сл.; Мат. Гом.), ’стаеннік’ (Сцяшк. Сл.). Скарочана з вытворнік ’самец, пакінуты на развод’ (гл.), што ад тварыц 1 і калькуе рус. производи́тель ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Каса́ч 1 ’касач, Iris pseudacorus’. Ад касаты (гл.) пры дапамозе суфікса ‑jь; kasat‑jь > kasačь.

Каса́ч 2 ’цецярук-самец’ (ТСБМ). Гл. папярэдняе.

Каса́ч 3 ’заяц’ (Касп.), да косы ’касавокі’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кот, ката́, М каце́, мн. каты́, като́ў, м.

Свойская жывёліна сямейства кашэчых; самец кошкі.

Сібірскі к.

◊

Кату па пяту (разм., жарт.) — вельмі малы ростам.

Купіць ката ў мяшку (разм.) — набыць што-н., не ведаючы яго якасці.

Як кот наплакаў каго-чаго (разм., жарт.) — пра нязначную колькасць чаго-н.

|| памянш.-ласк. ко́цік, -а, мн. -і, -аў, м. і като́к, -тка́, мн. -ткі́, -тко́ў, м.

|| прым. каці́ны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бык¹, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Самец буйной рагатай жывёлы, дзікай і свойскай.

Бой быкоў.

Племянны б.

2. звычайна мн. Падсямейства буйных жвачных млекакормячых (тур, бізон, зубр і пад.).

◊

Браць быка за рогі (разм.) — пачынаць дзейнічаць энергічна, з галоўнага.

|| памянш. бычо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м. Быць бычку на вяровачцы (прыказка).

|| прым. бычы́ны, -ая, -ае і быча́чы, -ая, -ае.

Нораў бычачы, а розум цялячы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Лягу́ша ’конь, які брыкаецца’. Да ляга́цца (гл.). Гл. і наступнае слова. Да генетычнай тоеснасці лягушка і лягацца параўн. рус. свярдл. лягу́н ’конь, які моцна брыкаецца’ і арл., бран. лягу́н ’самец жабы’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)