зуа́ў, зуава, м.

Гіст.

1. Салдат французскіх каланіяльных войск, якія фарміраваліся з жыхароў Паўночнай Афрыкі і французскіх дабравольцаў.

2. Салдат наёмных стралковых часцей у арміі султанскай Турцыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэзерві́ст, ‑а, М ‑сце, м.

Салдат рэзерву, запасу. Адзін вярнуўся назад у гміну па сумку, у якой ляжаў загад аб прызыве ў армію ўсіх рэзервістаў-салдат запасу. Бажко.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

канво́й, -ю, мн. -і, -яў, м.

Узброены атрад, які суправаджае каго-, што-н. для аховы або прадухілення ўцёкаў.

Узяць пад к.

Марскі к.

|| прым. канво́йны, -ая, -ае.

К. салдат.

Канвойная служба.

У суправаджэнні канвойных (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

стрэ́ляны, -ая, -ае.

1. Пра дзічыну: забіты са стрэльбы.

Стрэляная качка.

2. Які пабыў у баях, абстраляны.

С. салдат.

3. Такі, у якога стралялі.

4. Выкарыстаны для стральбы.

Стрэляныя гільзы.

◊

Стрэляны верабей — вопытны, бывалы чалавек.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Geméine

sub m -n, -n радавы́, (салда́т)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Séesoldat

m -en, -en салда́т марско́й пяхо́ты

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

гайдама́к, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Украінскі казак 17 і 18 стст., удзельнік народнавызваленчай барацьбы супраць польскіх памешчыкаў.

2. Салдат нацыяналістычных атрадаў у час грамадзянскай вайны ва Украіне ў 1918—1920 гг.

|| прым. гайдама́цкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

грэнадзёр, ‑а, м.

1. У 17–18 стст. салдат, навучаны кіданню ручных гранат.

2. У царскай арміі і некаторых зарубежных арміях — салдат або афіцэр адборных (па высокаму росту) пяхотных і кавалерыйскіх часцей.

[Фр. grenadier.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ГО́МЕЛЬСКАГА ПЕРАСЫ́ЛЬНАГА ПУ́НКТА ПАЎСТА́ННЕ 1916,

найбольшае на Беларусі і Зах. фронце выступленне салдат у 1-ю сусв. вайну. Адбылося каля Гомеля пад уплывам рэв. прапаганды чл. Палескага к-та РСДРП(б) і салдат-бальшавікоў. Росту незадаволенасці садзейнічалі ваен. паражэнні, разруха ў тыле, здзекі над салдатамі. Паўстанню папярэднічалі хваляванні салдат 15 крас., 20 мая, 10 ліпеня. У адказ на арышт казака М.Ф.Башкіна 4.11.1916 паўстала каля 4 тыс. салдат і матросаў. Яны абяззброілі варту, вызвалілі 800 арыштаваных і знішчылі ў канцылярыі гаўптвахты ўсе абвінаваўчыя дакументы. Выкліканыя камандаваннем каравульныя роты паўстанцы сустрэлі ружэйным агнём. Аднак зброі ў паўстаўшых было мала і іх выступленне задушылі. 8.11.1916 паўстанне аднавілася: каля 200 салдат разагналі атрад паліцэйскіх, разам з перасыльнымі яны абяззброілі варту і вызвалілі арыштаваных. Да іх далучыліся яшчэ 1000 чал. Паўстанне задушылі ўзбр. сілай. 16 найб. актыўных удзельнікаў былі асуджаны, 9 з іх — да пакарання смерцю.

Э.М.Савіцкі.

т. 5, с. 335

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Lándser

m -s, - разм.

1) салда́т

2) зямэ́цк

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)