Каламазь ’мазь з дзёгцю, смалы і солі для змазвання калёс’ (БРС, ТСБМ, Др.-Падб.), коламазь (Гарэц.; барыс., Сл. паўн.-зах.). Статус слова не вельмі ясны: у гаворках яно прадстаўлена слаба, звычайна для гэтай рэаліі ўжываецца каланіца. Укр. коломазь ’дзёгаць, які збіраецца на восях; наогул дзёгаць і мазь для колаў’, рус. (ярасл., дан., ніжнегар. і інш.) коломазь ’мазь для колаў’, (рыльск., судж., кур., разан.) ’дзёгаць з пылам на козлах’, польск. дыял. kolomaź ’мазь для колаў’, чэш. і ст.-чэш. kolomaz, дыял. kolomàz, славац. kȍlomaz, славен. kolomaz, серб.-харв. kolomaz (RJA, 5, 212, адзначае, што ў адным са старых слоўнікаў была заўвага, што гэта рускае слова). Магчыма і прасл. злучэнне kolo‑maz‑, род лексемы няясны, параўн. Махэк₂, 270.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

крэм

(фр. crème)

1) салодкая маса з сумесі ўзбітай смятанкі, масла, фруктовых сокаў, цукру і інш. для праслойвання і ўпрыгожвання пірожных і тортаў;

2) касмегычная мазь;

3) мазь для скуранога абутку, вакса.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

змякчэ́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. змякчаць — змякчыць; дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. змякчацца — змякчыцца. Мазь для змякчэння скуры. Змякчэнне пакарання. Змякчэнне міжнароднай напружанасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ва́кса

(ням. Wachs = воск)

мазь з воску, сажы і тлушчу для скуранога абутку.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

◎ Ко́ламазь ’мазь для калёс’ (Жыв. сл., ТС, Сл. паўн.-зах., Мат. Маг.). Гл. кола 2.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мазу́нь!, мазю́нь!, мазь!, мазю́к! ’пра аднаразовае мазанне’ (мсцісл., Нар. лекс.) — гукапераймальныя словы да мазаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дзягця́рны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дзёгцю, уласцівы дзёгцю. Дзягцярны пах. // Прызначаны для вырабу дзёгцю. Дзягцярны завод. // Прыгатаваны з дзёгцю або з прымессю дзёгцю. Дзягцярная мазь. Дзягцярнае мыла.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уце́рці, утру́, утро́ш, утро́; утро́м, утраце́, утру́ць; уцёр, уце́рла; утры́; уцёрты; зак.

1. што ў што. Націраючы, прымусіць увабрацца.

У. мазь.

2. каго-што. Выцерці, абцерці.

У. слёзы.

У. нос каму-н. (таксама перан.: аказацца наперадзе, паказаць яўную перавагу ў чым-н.).

|| незак. уціра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. уціра́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Wachs

n -es, -e

1) воск

2) (лы́жная) мазь

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Ма́зкі ’аб які можна запэцкацца’, ’які лёгка пэцкаецца, маркі’ (ТСБМ — прыметнік, утвораны ад асновы maz‑ > мазь (гл.) і суф. ‑ъk(jь)).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)