смаля́к, -ка́ м.

1. смоли́стый кусо́к де́рева;

2. только мн. осмо́л; смольё ср.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Свірстуны́ ‘свежына’: Свірстуноў прыняслі пакаштаваць. Свірстуны — кусок мяса, сала (шальч., Сл. ПЗБ). Гл. сквярста.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Кус ’кусок’ (ТСБМ, Нас., Сл. паўн.-зах., КЭС, лаг., Бяльк., Сержп. Ск., Гарэц.). Гл. кусаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

улама́ць сов., разг.

1. проломи́ть;

у. столь — проломи́ть потоло́к;

2. отломи́ть;

у. кусо́к хле́ба — отломи́ть кусо́к хле́ба;

3. перен. (склонить к чему-л.) улома́ть;

ледзь улама́ў яго́ — едва́ улома́л его́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

kąsek

м. кусок, кусочак, кавалак, кавалачак;

smaczny kąsek — смачны кавалак;

гл. łakomy

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Massa panis esurienti auro carior

Галоднаму кавалак хлеба даражэйшы за золата.

Голодному кусок хлеба дороже золота.

Гл.: Anima esuriens...

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

лама́нец, -нца м.

1. отло́манный кусо́к хле́ба;

2. обл. лепёшка ж. (из кислого теста)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Кава́лак ’кусок’ (БРС, ТСБМ, Бяльк., Выг., Гарэц., Грыг., Касп., Нас., Сержп. Грам., Сержп. Прымхі, Шат., Яруш.), кавалак ’кусок вымешанай гліны’ (палес., Вярэн.), ’зямельны надзел квадратнай формы’ (палес., Выг.), ’тоўстае бервяно’ (БРС), у выразе кавалак дурня (Сцяц.), кавалачак (ТСБМ, Нас.). Больш шырока, чым кавал (гл.), распаўсюлжаны паланізм. Гэта можа тлумачыцца або больш раннім пранікненнем яго ў бел. гаворкі, або тымі ж чыста моўнымі семантычнымі асаблівасцямі, паводле якіх кусок больш ужывальнае, чым кус. Неабходна адзначыць, што, як і ў выпадку са словам кавал, пашыралася менавіта значэнне ’частка цэлага’. Аб этымалогіі гл. кавал.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вы́калаць I сов. вы́колоть;

в. во́чы — вы́колоть глаза́;

в. узо́р — вы́колоть узо́р;

◊ (цёмна) хоць во́ка (во́чы) ~лі — (темно́) хоть глаза́ вы́коли

вы́калаць II сов. вы́колоть;

в. кусо́к лёду — вы́колоть кусо́к льда

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

прыхапі́ць сов., в разн. знач. прихвати́ть;

п. з сабо́ю кусо́к вяндлі́ны — прихвати́ть с собо́ю кусо́к ветчины́;

кро́іў і ~пі́ў лі́шку — крои́л и прихвати́л ли́шнего;

маро́зам ~пі́ла пасе́вы — безл. моро́зом прихвати́ло посе́вы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)