абумо́віць, -мо́ўлю, -мо́віш, -мо́віць; -мо́ўлены; зак., што.
1. Выклікаць што-н., з’явіцца прычынай, матывам для ўзнікнення чаго-н.
Старанная праца абумовіла поспех.
2. Абмежаваць што-н. пэўнымі ўмовамі, дагаворамі́; агаварыць.
А. свой удзел у рабоце.
|| незак. абумо́ўліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прарэ́зацца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -э́жацца; зак.
1. З’явіцца на паверхні чаго-н., пачаць расці (пра зубы, рогі).
У цяляці прарэзаліся рогі.
2. Рэзка абазначыцца дзе-н.
На лбе прарэзаліся глыбокія маршчыны.
|| незак. прараза́цца, -а́ецца і прарэ́звацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыспе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак.
1. Надысці, настаць (пра час, справу, патрэбу).
Прыспела чарга.
2. безас. Абавязкова спатрэбіцца, вельмі захацецца (разм.).
Што табе так прыспела з гэтай паездкай?
3. З’явіцца ў патрэбны момант; паспець, не спазніцца (разм.).
П. на паратунак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
укра́сціся, -ра́дуся, -ра́дзешся, -ра́дзецца; -ра́ўся, -ра́лася; зак., у што.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выпадкова з’явіўшыся, застацца незаўважаным.
У тэкст укралася памылка.
2. Непрыкметна з’явіцца дзе-н., пранікнуць куды-н.
У душу ўкраўся страх.
|| незак. укра́двацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Вы́балачыць ’павыходзіць, з’явіцца’ (Сцяшк.). Няясна, магчыма, да валачыць ’цягнуць’ з распадабненнем в, б (гл.). Параўн. таксама рус. вы́болочься ’выскачыць (са скуры)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прычаса́ць экспр. ’прыйсці’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Да часаць (гл.) у значэнні ’хутка ісці’. Параўн. рус. дыял. причеса́ть ’прыйсці, з’явіцца; прымчацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паві́нен, -нна, у знач. вык.
1. каму. Абавязаны аддаць доўг.
Сусед мне п. пяцьдзясят рублёў.
2. з інф. Абавязаны зрабіць што-н.
Мы павінны змагацца за мір.
3. з інф. Пра тое, што адбудзецца абавязкова, непазбежна або мяркуецца адбыцца.
Ён п. хутка з’явіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абмежава́цца, -мяжу́юся, -мяжу́ешся, -мяжу́ецца; -мяжу́йся; зак.
1. Не пайсці ў сваіх дзеяннях далей чаго-н., звесці дзейнасць да пэўнага кола пытанняў, задаволіцца чым-н.
А. дасягнутым.
2. Вызначыць мяжу якога-н. участка зямлі; з’явіцца мяжой чаго-н.
|| незак. абмяжо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прабудзі́цца, -буджу́ся, -бу́дзішся, -бу́дзіцца; зак.
1. Тое, што і прачнуцца (кніжн.).
П. ад сну.
Прырода прабудзілася (перан.).
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Узнікнуць, з’явіцца (пра пачуцці, жаданні і пад.; высок.).
|| незак. прабуджа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. прабуджэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спарадзі́ць, -раджу́, -ро́дзіш, -ро́дзіць; -ро́джаны; зак.
1. каго (што). Нарадзіць, даць жыццё каму-н.
С. сына.
2. перан., каго-што. З’явіцца прычынай узнікнення чаго-н., стаць крыніцай чаго-н.
Замоўчванне фактаў спарадзіла чуткі.
|| незак. спараджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. спараджэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)