скава́ць, скую́, скуе́ш, скуе́; скуём, скуяце́, скую́ць; скуй; скава́ны; зак.
1. што. Зрабіць каваннем.
С. сякеру.
2. што. Злучыць пры дапамозе кавання.
С. звёны ланцуга.
3. каго-што. Надзець кайданы, аковы або злучыць кайданамі з кім-н.
С. злачынцаў.
4. перан., каго-што. Пазбавіць свабоды, лёгкасці ў рухах, дзеяннях.
Трывога скавала мае думкі.
С. сілы ворага.
5. перан., што. Зрабіць цвёрдым, нерухомым, замарозіўшы.
Мароз скаваў возера.
Зямлю скавала (безас.) ранавата.
|| незак. ско́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. ско́ўванне, -я, н. і ско́ўка, -і, ДМ -ко́ўцы, мн. -і, -ко́вак, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
самкну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., што.
1. Злучыць шчыльна адно з адным, зрабіць суцэльным.
С. ножкі цыркуля.
С. шарэнгі.
2. Пра вочы, губы і пад.: заплюшчыць, стуліць.
|| незак. змыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. змыка́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сашчамі́ць, -шчамлю́, -шчэ́міш, -шчэ́міць; -шчэ́млены; зак., што (разм.).
1. Шчыльна злучыць, самкнуць (зубы, пальцы і пад.).
С. зубы.
2. перан. Выклікаць адчуванне душэўнага болю, смутку і пад.
Жаль сашчаміў сэрца.
|| незак. сашчамля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і сашчэ́мліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
спла́віць¹, спла́ўлю, спла́віш, спла́віць; спла́ўлены; зак., што.
1. Злучыць шляхам плаўлення.
2. перан. Аб’яднаць у непадзельнае цэлае.
Пісьменнік спрабуе с. рысы розных асоб у адзіным вобразе.
|| незак. сплаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. спла́ўка, -і, ДМ спла́ўцы, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
зазямлі́ць, ‑зямлю, ‑земліш, ‑земліць; зак., што.
Злучыць электрычную машыну, прыладу, радыёпрыёмнік і інш. з зямлёй для паляпшэння іх работы, засцярогі людзей ад электрычнага току. Зазямліць антэну радыёпрыёмніка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перамяша́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Мяшаючы, злучыць што‑н. неаднароднае; змяшаць. Перамяшаць пясок з цэментам.
2. Памяняць месцамі часткі чаго‑н. аднароднага; памяшаць. Перамяшаць вуголле.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стапі́ць, стаплю, стопіш, стопіць; зак., што.
1. Змяшаць, злучыць адно з другім, падаграваючы разам. Стапіць сала з воскам.
2. Растапіць усё да канца пры награванні. Стапіць масла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
налыга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Злучыць, звязаць пры дапамозе вяроўкі, рэменя і пад. Налыгаць коней.
2. Разм. Тое, што і нанізаць. Налыгаць абаранкаў на нітку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
срасти́ть сов.
1. (заставить срастись) зрасці́ць;
срасти́ть сло́манную кость зрасці́ць злама́ную косць;
2. техн. (соединить концы, края) злучы́ць, зрасці́ць; (сварить) звары́ць;
срасти́ть провода́ злучы́ць правады́;
срасти́ть кана́т зрасці́ць кана́т;
срасти́ть стальны́е пли́ты звары́ць стальны́я плі́ты;
3. перен. з’ядна́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Ску́піцца ‘сабрацца ў гурт, злучыцца ў кампанію’ (Нік., Оч., 2, Варл.), ску́пытысь ‘тс’ (Клім.), ст.-бел. скупити ‘сабраць, злучыць’ (Ст.-бел. лексікон). Да купа (гл.), параўн. вытворныя ску́пка ‘група, гурт’, скупо́ўвацца ‘збірацца ў купу (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)