віся́чы, ‑ая, ‑ае.
Прыстасаваны вісець. Вісячы мост. Вісячы замок. □ На дварэ ўжо сцямнела, і над сталом запалілі вялікую вісячую лямпу. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чамада́нны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да чамадана. Чамаданны замок. Чамаданная скура.
•••
Чамаданны настрой (жарт.) — паходны настрой перад ад’ездам куды‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сашмаргну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -шмо́ргнуты; зак., што.
1. Шмаргнуўшы, сарваць што-н. або абарваць з паверхні.
С. колькі каласоў ячменю.
2. Шмаргануўшы, злучыць, сцягнуць што-н.
С. замок у куртцы.
С. матузамі капшук.
|| незак. сашмо́ргваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
хі́трасць, -і, мн. -і, -ей, ж.
1. гл. хітры.
2. Учынкі, паводзіны, разлічаныя на ўвядзенне каго-н. у зман.
Разгадаць чыю-н. х.
3. Спрытнасць, выкрутлівасць.
Не ўменнем, дык хітрасцю.
4. Аб чым-н., што зроблена мудрагеліста, складана, з загадкай.
Замок з хітрасцю.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
замко́вы (от замо́к)
1. прил. замко́вый;
2. в знач. сущ., воен. замко́вый
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Ры́галь ’падваліна пад падлогай’ (бяроз., Нар. сл.). Няясна. Верагодней за ўсё гэта запазычанне з ням. Riegel ’засаўка, запор, замок’, як і некаторыя іншыя будаўнічыя тэрміны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Затво́р ’канструкцыя для закрывання і адкрывання апаратуры’ з рус. затвор ’тс’. Параўн. укр. затвор ’тс’, польск. zatwór ’прыстасаванне для замыкання’, чэш. zátvor ’прыстасаванне для закрыцця’, ’зняволенне’, славац. zátvor ’засаўка’, ’забарона распараджацца маёмасцю’, ’зняволенне’, славен. zatvór ’замок, затвор у млыне’, серб.-харв. за́твор ’турма’, ’закрыванне’, балг. затво́р ’турма’, ’частка агнястрэльнай зброі’. Ст.-слав. затворъ ’замок, засаўка’. Ст.-рус. затворъ, затвора ’замок, засаўка’, ’асада, турма, прабыванне ў турме’, ’дзверы, вароты’. Спецыялізацыя значэння адбывалася, відаць, у рус. мове, хаця агульная база яго была ўжо ў прасл. Прасл. zatvorъ утворана з чаргаваннем галоснага ад zatverti, дзе ‑t‑ адцягнена ад otverti, а корань ver‑ той самы, што ў верая (гл.). Фасмер, 2, 82; Шанскі, 2, З, 67–68.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
latch1 [lætʃ] n.
1. за́саўка, за́шчапка; запо́р; кля́мка
2. амерыка́нскі замо́к
♦
on the latch BrE на за́саўцы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
zúschließen
* vt зачыня́ць (на замок); заплю́шчваць во́чы
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
д’я́бальшчына, ‑ы, ж.
Разм. (звычайна ў клічных выразах). Пра незразумелы збег абставін, недарэчнае становішча. — Што за д’ябальшчына: замок адкрыты, а дзверы не адчыняюцца. Прокша.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)