Schürze

f -, -n фарту́х, хварту́х; пярэ́днік

éine ~ úmbinden* [vórbinden*] — завяза́ць фарту́х

éine ~ úmnehmen* [wégtun*] — надзе́ць [зняць] фарту́х

◊ er läuft jéder ~ nach, er ist hínter jéder ~ nach [her] — разм. ён бе́гае за ко́жнай спадні́цай

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

zawrzeć

I зак.

заключыць;

zawrzeć pokój — заключыць мір;

zawrzeć znajomość — завязаць знаёмства

II zawrz|eć

зак. закіпець; ускіпець;

woda ~ała — вада закіпела;

~eć gniewem перан. ускіпець гневам;

krew ~ała — кроў закіпела

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

павяза́ць, ‑вяжу, ‑вяжаш, ‑вяжа; зак., каго-што.

1. Склаўшы разам, звязаць усё, многае. Жонка павязала ў клумкі вопратку, бялізну, абеду не гатавала. Навуменка. // Злучыць, перавязаўшы якія‑н. прадметы. Як толькі вада ў рэчцы паднімецца, з бярвенняў людзі павяжуць плыты і пагоняць іх на будоўлі. Карпюк.

2. Звязаць рукі і ногі ўсім, многім. Перад тым, як уцячы на хаду з вагона, арыштаваныя зрабілі смелы напад на канвой, абяззброілі .. і павязалі яго. Лынькоў.

3. Надзеўшы на што‑н., завязаць. Крыху саромеючыся, [Лёдзя] распранулася, туга, каб не замачыць валасоў, павявала галаву хусткай і паклала адзенне ў .. шафачку. Карпаў. Дземідзенка адзеўся, павязаў гальштук. Асіпенка.

4. і без дап. Вязаць (кручком, пруткамі) некаторы час. [Ганна] шкадавала, што не ўзяла нітак: магла б таксама не марнаваць часу, павязаць. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ву́зел м.

1. (на вяроўцы) Knóten m -s, -;

завяза́ць ву́зел éinen Knóten schlíngen* [knüpfen, máchen];

развяза́ць ву́зел тс. перан. éinen Knóten lösen [entwírren];

развяза́ць ву́зел супярэ́чнасцяў ein Netz von Wídersprüchen lösen [entwírren];

завяза́ць вузло́м zusámmenknoten vt, verknóten vt;

2. чыг. Knótenpunkt m -(e)s, -e, Éisenbahnknotenpunkt m;

3. вайск.:

ву́зел абаро́ны Vertéidigungsknoten m;

ву́зел су́вязі Náchrichtenzentrale f -, -n;

4. (клунак) Bündel n -s, -, Bund n -(e)s, -e;

5. бат. Knóten -s, -;

нерво́выя вузлы́ Nérvenknoten [-vən-] pl; Nérvengangli¦en pl;

6. марск. (адзінка хуткасці) Knóten m -s, -;

7. тэх. Báugruppe f -, -n, Éinheit f -, -en;

саніта́рны ву́зел sanitäre Ánlagen pl; буд. sanitärtechnische Ráumzelle;

8. тэкст. Nóppe f -, -n;

◊

рассячы́ го́рдзіеў ву́зел den górdischen Knóten dúrchhauen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

związać

зак. звязаць; завязаць;

związać ręce — звязаць рукі;

związać w całość — аб’яднаць у цэлае;

nie może związać końca z końcem — ён не можа канцы стачыць; ён не можа канцы з канцамі звесці

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

падці́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

1. што. Падцягваючы канцы чаго‑н., завязаць, абвязаць тужэй. Падціснуць воз з сенам. □ Старшыня нейкім адмысловым жаночым рухам падціснула ражкі касынкі пад падбародкам і дакранулася да локця юнака. Даніленка. // Закруціць тужэй. Агледзеў [Міша станок].. знешне, гайкі падціснуў, замяніў пасы ад злектраматора на прывод, уключыў. Мыслівец.

2. што. Падцягнуць пад сябе ці прыціснуць да сябе. Калмаценькі сабачка падціснуў хвост і стрымгалоў кінуўся ў садовы бункер, дзе звычайна хавалася ўся сям’я падчас ваенных нягод. Лужанін. // Шчыльна стуліць, сціснуць губы. Жанчыны сурова падціснулі вусны. Даніленка.

3. перан. Разм. Трохі павялічыцца (пра мароз, холад). Была адліга, потым падціснуў мароз, лісце падмерзла і цяпер звінела, быццам зробленае з гучнай жоўтай фольгі. Савіцкі. / у безас. ужыв. Уначы неяк сыпанула сёння [снегам] ды лёгенькім марозцам падціснула. Шынклер.

•••

Падціснуць (падцяць) хвост — стаць больш сціплым, менш ганарыстым, фанабэрыстым. Балбатуны падціснулі хвасты. Корбан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

увяза́ць ​1, увяжу, увяжаш, увяжа; зак., што.

1. Абвязаць з усіх бакоў, кругом; абвязаўшы, прывязаць да чаго‑н. Увязаць воз. □ Слабодчыкаў сам склаў на каляску насечаныя дровы, увязаў іх. Хомчанка. [Каню] сена ахапачак на пень, а сам давай бярвенне да саней на сабе падцягваць. Увязаў ланцугом. Дубоўка. // Сабраўшы што‑н., звязаць чым‑н. або, змясціўшы ў што‑н., завязаць. Увязаць рэчы ў посцілку. □ Тады .. [бабка Вера] з Нікадзімам наспех увязалі два вузлы, ускінулі іх на плечы і пабеглі разам з іншымі да бліжэйшага балота. Лупсякоў. Увязала [Галя] трохі сухароў, кавалачак сала. Клунак атрымаўся ладнаваты. Сабаленка.

2. перан. Узгадніць, прывесці ў адпаведнасць з чым‑н. Увязаць тэорыю з практыкай. □ [Каваль] не мог уявіць сабе ўсю панараму будаўніцтва і ўвязаць сваю маленькую працу з агульнымі вынікалі. Савіцкі.

3. Уплесці вязаннем, вывязаць.

увяза́ць ​2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да увязнуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пятля́, -і́; мн. пе́тлі і (зліч. 2, 3, 4) пятлі́; пе́тляў, ж.

1. Складзены і завязаны кальцом канец вяроўкі, шнурка і пад., а таксама сагнутая кальцом частка ніткі пры пляценні, вязанні.

Завязаць пятлю. П. на панчосе.

2. перан. Ужыв. для сімвалічнага абазначэння пакарання смерцю праз павешанне ці для абазначэння такога бязвыхаднага становішча, пры якім можна толькі павесіцца.

П. на яго трэба!

Хоць у пятлю лезь (пра бязвыхаднае становішча). Шукаць пятлі на шыю (таксама перан.: лезці ў небяспечныя, рызыкоўныя справы).

3. Лінія, кругавы рух у выглядзе замкнутай або паўзамкнутай крывой.

Апісаць пятлю.

Мёртвая п. (фігура найвышэйшага пілатажу — палёт па замкнутай крывой у вертыкальнай плоскасці). Петлі заечых слядоў.

4. Тое, што і сіло.

5. Праразная адтуліна ў адзенні для зашпільвання (гузіка, запінкі), а таксама засцежка з тонкага шнурка, дроціка.

Абкідаць петлі.

6. Дзве планкі на шарніры, якія служаць для прымацавання створкі, дзвярэй.

Павесіць дзверы на петлі.

|| памянш. пяце́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж. (да 1, 5 і 6 знач.).

|| прым. пяце́льны, -ая, -ае (да 1, 3, 4, 5 і 6 знач.).

Пяцельнае шво.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ву́зел I (род. вузла́) м., в разн. знач. у́зел;

завяза́ць вузло́м — завяза́ть узло́м;

чыгу́начны в. — железнодоро́жный у́зел;

пашто́ва-тэлегра́фны в. — почто́во-телегра́фный у́зел;

в. абаро́ны — воен. у́зел оборо́ны;

в. супярэ́чнасцей — у́зел противоре́чий;

○ марскі́ в. — морско́й у́зел;

мёртвы в. — спец. мёртвый у́зел;

саніта́рны в. — санита́рный у́зел;

◊ го́рдзіеў в. — го́рдиев у́зел

ву́зел II (род. вузла́) м., мор. у́зел

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Schlínge

f -, -n

1) пятля́

éine ~ knüpfen — завяза́ць пятэ́р

den Arm in der ~ trágen* — насі́ць руку́ на пе́равязі [тальмаху́]

2) сіло́

3) арка́н

4) перан. па́стка

j-m éine ~ légen — учыні́ць па́стку каму́-н.

sich aus der ~ zíehen* — вы́круціцца з ця́жкага стано́вішча

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)