Вярну́цца (БРС, Бяльк.) ’нахіляцца, паварочвацца’ (БРС). Укр. верну́тися ’вярнуцца; кружыцца (аб галаве)’, рус. вернуться ’вярнуцца назад’, ст.-рус. вернутися ’тс’, славен. vŕniti se ’вярнуцца, вяртацца’, серб.-харв. вр́нути се, макед. врне се, балг. върна се ’тс’ паходзяць ад кораня vert‑/vort‑/vъrt‑ і суф. nǫti (sę). Гл. яшчэ вярну́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ві́ннасць ’віна’ (Гарэц., Нас.); ’пакора, пакорнасць, абавязак’ (Нас.). Укр. винність ’вінаватасць’, паўн.-рус. винность ’стан вінаватага’, уладз., арханг., перм., арл. ’вінаватасць, віна’, ст.-рус. винность ’тс’ (з XVII ст.), польск. winność ’абавязак вярнуць доўг’; ’віна’. Запазычана з польскай мовы, дзе семантыка лексемы бліжэй да бел., чым у рускай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
turn in
а) завіта́ць, зайсьці́
б) informal пайсьці́ спаць
в) замяні́ць, памяня́ць
г) адда́ць, вярну́ць наза́д
д) дане́сьці, зрабі́ць дано́с
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
адваява́ць, -ваю́ю, -ваю́еш, -ваю́е; -ваю́й; -ваява́ны; зак.
1. каго-што. Вярнуць у барацьбе, у вайне.
А. сваю зямлю ў захопнікаў.
2. перан. Дамагчыся чаго-н. настойлівасцю.
А. пераходны сцяг.
3. Кончыць ваяваць (разм.).
Салдат сваё адваяваў.
4. Пазбавіцца сілы, моцы ваяваць (разм.).
Я ўжо стары, сваё адваяваў.
|| незак. адваёўваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адсвяжы́ць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак.
Вярнуць ранейшую сілу якіх‑н. пачуццяў, уяўленняў; аднавіць у памяці. [Дзядзька:] — Хвароба Ніны нібы прабудзіла ва мне, адсвяжыла, сабрала ў адно ўсю любоў да дзяцей, да ўсіх, вядома, не толькі нашых. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ажыві́ць, ажыўлю́, ажы́віш, ажы́віць; ажы́ўлены; зак., каго-што.
1. Вярнуць да жыцця, зрабіць зноў жывым.
А. арганізм.
А. успаміны (перан.).
2. Прыдаць сілы, энергіі; зрабіць ажыўленым, бадзёрым.
Радасная вестка ажывіла людзей.
3. Напоўніць жыццём, рухам, дзейнасцю.
Вяселле ажывіла старэнькую хату.
4. Зрабіць больш актыўным, дзейным.
А. работу нарады.
|| незак. ажыўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. ажыўле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
абудзі́ць, абуджу́, абу́дзіш, абу́дзіць; абу́джаны; зак.
1. каго-што. Перапыніць чый-н. сон; прымусіць ачнуцца.
Шум абудзіў жанчыну.
2. перан., што. Парушыць спакой, напоўніць гукамі, галасамі, вярнуць да жыцця, дзейнасці, вывесці са стану спакою.
Гоман абудзіў вуліцу.
3. перан., што. Выклікаць якія-н. пачуцці, уласцівасці, якасці.
А. фантазію дзяцей.
|| незак. абуджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. абуджэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сыска́ць, сышчу́, сы́шчаш, сы́шча; сышчы́; сыска́ны; зак.
1. што з каго. Прымусіць вярнуць сабе што-н. пазычанае каму-н.; прымусіць заплаціць.
С. сто рублёў.
Пасвішчаш, пакуль сышчаш (прымаўка).
2. каго-што. Знайсці, адшукаць (разм.).
Чорт сем пар лапцей стаптаў, пакуль такую пару сыскаў (з нар.).
|| незак. сы́скваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. сы́скванне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
уваскрэ́сіць, -э́шу, -э́сіш, -э́сіць; -э́шаны; зак.
1. каго-што. У рэлігійных уяўленнях: вярнуць да жыцця таго, хто памёр; ажывіць.
2. перан., каго (што). Аднавіць чые-н. сілы, бадзёрасць, ажывіць.
Спорт уваскрэсіў ранейшую сілу і спрыт.
3. перан., каго-што. Аднавіць у памяці што-н. страчанае, забытае.
У. вобраз у памяці.
|| незак. уваскраша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. уваскрашэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адыгра́цца
1. (вярнуць прайгранае) zurückgewinnen* vt, wíeder gewinnen*;
2. разм (на чым-н) etw. durch etw. (A) wíeder gútmachen [áusbügeln (разм)]
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)