Таранда́ ’беларускі воз’ (Шпіл.), ’балбатун або балбатуха, што стракоча не змаўкаючы’ (ашм., Стан.), таранда́с, тарында́ ’воз з высокімі драбінамі для перавозкі сена’ (Шатал.), тарандо́ха ’жанчына, якая хутка і шмат гаворыць’ (драг., Нар. лекс.). Вытворныя ад тарандзіць (гл.), параўн. таранта, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
schírren
vt запрага́ць
das Pferd an [vor] den Wágen ~ — запрэ́гчы каня́ ў воз
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
калыва́ць, ‑ае; незак., што.
Абл. Хістаць збоку ў бок або зверху ўніз; гойдаць. І воз так страшна калывае на калдобінах!.. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўсця́гваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Усцягнуць усё, многае або ўсіх, многіх. Паўсцягваць мяхі на воз. Паўсцягваць боты на ногі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ліне́йка 1 ’прамая лінія на паперы’, ’планка для вычэрчвання прамых ліній’ (ТСБМ). Запазычана, відавочна, з рус. линейка, якое існавала паралельна з першапачатковай формай линийка, запазычанай з польск. linijka, што з’яўляецца памяншальнай формай лексемы linia ’лінія’ (аналагічна рука — ручка).
Ліне́йка 2 ’прадаўгаваты воз у выглядзе лінейкі на шырокіх колах’ (Жд. 2), ’выязны воз’ (брасл., в.-дзвін., даўг., прасл., лудз., Сл. паўн.-зах.). Запазычана з рус. линейка ’шырокі, доўгі воз з падоўжанай перагародкай’. Да лінія (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перагрузі́ць, -ужу́, -у́зіш, -у́зіць; -у́жаны; зак., каго-што.
1. Грузячы, перамясціць.
П. збожжа з машыны ў вагоны.
2. Нагрузіць празмерна.
П. воз.
П. вучняў дамашнімі заданнямі (перан).
|| незак. перагружа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. перагру́зка, -і, ДМ -зцы, ж.
|| прым. перагру́зачны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Перагрузачныя работы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
узвалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; -ло́к, -лакла́, -ло́; -ло́чаны; зак. (разм.).
1. каго-што. Падняць наверх што-н. цяжкае, грувасткае.
У. мех на воз.
2. каго (што). З цяжкасцю паставіць на ногі.
У. каня на ногі.
|| незак. узвалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і узвала́кваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
узвярну́ць сов., разг.
1. взрыть;
у. усю́ зямлю́ — взрыть всю зе́млю;
2. прям., перен. взвали́ть;
у. пакла́жу на воз — взвали́ть покла́жу на воз;
у. віну́ на каго́-не́будзь — взвали́ть вину́ на кого́-л.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
умасці́ць I сов., разг.
1. умости́ть, вы́мостить, устла́ть;
у. даро́гу — умости́ть (вы́мостить, устла́ть) доро́гу;
2. (уложить) вмести́ть;
усё ўмасці́ць на воз — всё умости́ть (вмести́ть) на воз
умасці́ць II сов., карт. попа́сть в масть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Астрамок ’невялікі воз (сена)’ (Гарэц., Касп.), астро́мак ’невялікі воз сена, ахапак сена’ (Нас., Гарэц.). Рус. дыял. остро́мок, острё́мок, остра́мок ’тс’, остра́мок доўгі шост у стагу сена’, укр. острямок, настрямок ’невялікі воз сена’, ст.-рус. острамок ’ахапак сена’ (1537). Параўн. настра́мак, стромак ’невялікі воз сена’ (Нас.). Фасмер (3, 166) звязвае з чэш. strom ’ствол, дрэва’, лічыць, што астромак ’сена вакол «строма», г. зн. шаста’. Таксама Безлай, Eseji, 118. Праабражэнскі, 2, 396: да стромкі ’такі, што імкнецца ўверх’, — г. зн. да стремиться. Сувязь з стромка адзначаў ужо Насовіч. Параўн. яшчэ дыял. настраміць ’накалоць’, укр. (у)стромити ’ўваткнуць, усунуць’. Выклікае цяжкасці тлумачэнне розных галосных пад націскам. Няясна. Гл. стромка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)