3.у знач.часц. У спалучэнні з займеннікамі і прыслоўямі «як», «які», «дзе», «куды», «калі» ўжыв. ў рытарычных пытаннях для ўзмацнення экспрэсіўнасці выказвання.
І як тут яму не верыць? І дзе тут дзенешся?
4.у знач.часц. Выкарыстоўваецца пры пераходзе да якой-н. тэмы, прыкладу.
Тут мы ўбачылі, што вярнуўся гаспадар.
◊
Тут жа (разм.) — адразу ж.
Тут як тут (разм.) — адразу, раптоўна з’явіўся, аказаўся і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
vornheréin, vórnherein
von ~ — з са́мага пача́тку, адра́зу, за́гадзя
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ánstandslos
adv без вага́нняў, адра́зу ж, без пярэ́чанняў
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Супэнду, спэнду ’з перапуду, з перапалоху’ (Кал.). Адаптаваны паланізм, параўн. польск.z pędu ’сходу, адразу’, дыял.spęd ’зручны выпадак, смеласць’, што да pęd ’рух, бег, імпэт’. Відаць, недакладнае тлумачэнне, хутчэй ’адразу, не марудзячы’: не ўспела супэнду дзяўчына бацьку адказ даць, на што, магчыма, паўплывала збліжэнне з генетычна тоесным пуд ’страх, перапалох’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пазяха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
Міжвольна сутаргава ўдыхаць і адразу выдыхаць паветра з шырока адкрытым ротам (пры жаданні спаць, пры стоме).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пары́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; зак. і незак., што.
1. У фехтаванні: адбіць (адбіваць) удар праціўніка.
2.перан.Адразу, хутка прывесці (прыводзіць) бясспрэчныя пярэчанні супраць чаго-н. (кніжн.).
П. доказы апанентаў.
|| зак. таксама адпары́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мо́мант, -у, М -нце, мн. -ы, -аў, м.
1. Міг, імгненне, вельмі кароткі прамежак часу, у які адбываецца што-н.
Забыцца на м.
2. Частка, элемент, асобны бок якой-н. з’явы.
Станоўчыя моманты працоўнай дзейнасці.
◊
У адзін момант — адразу ж, імгненна.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Пэнд: адным пэндам ’адразу, хутка’ (навагр., свісл., ашм., Даніл. Сл.). З польск.pęd ’хуткасць’, параўн. пэндзіць ’гнаць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нара́зе ’раптам, нечакана’ (калінк., З нар. сл.), ’пакуль-што’ (Сцяц., Сл. ПЗБ), ’адразу’ (Сл. ПЗБ). Са спалучэння на разе, дзе другая частка — назоўнік раз (гл.) у месн. скл. адз. л.; рус.на́раз і нариз ’адразу’, а таксама распаўсюджанне на беларускай тэрыторыі не даюць падставы лічыць яго запазычаннем з польск.naraz ’нечакана, раптам’, як гэта прапануецца ў Сл. ПЗБ.
Падпісана 30 вер. ў Мюнхене брыт. прэм’ер-міністрам Н.Чэмберленам і А.Гітлерам адразу пасля заключэння Мюнхенскага пагаднення 1938. Фактычна ўзмацніла пазіцыі фаш. Германіі, давала ёй поўную свабоду дзеянняў, чым садзейнічала развязванню 2-й сусв. вайны.