уня́цца, уймуся, уймешся, уймецца; уймёмся, уймяцеся; пр. уняўся, унялася, ‑лося; заг. уйміся; зак.

Разм.

1. Перастаць хвалявацца, плакаць, крычаць і пад.; суняцца, супакоіцца. Жаночы лямант крыху быў уняўся, але шчуплая смуглявая жанчына, матляючы ў паветры кулакамі, насядала на Юстына. Стаховіч. Лена апусцілася на мяккую капу, горка заплакала. Тлум адразу ўняўся. Ваданосаў.

2. Стаць больш слабым па сіле праяўлення; спыніцца, супакоіцца. Баец сцішыўся ў доле, так яму стала лягчэй — спякотны жар уняўся. Быкаў. Бяскрайняя снежная роўнядзь! Завіруха ўнялася. Мыслівец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

папрасі́ць сов.

1. в разн. знач. попроси́ть;

п. дазво́лу — попроси́ть позволе́ния;

хво́ры ~сі́ў вады́ — больно́й попроси́л воды́;

я папрашу́ вас не размаўля́ць — я попрошу́ вас не разгова́ривать;

п. за сястру́ — попроси́ть за сестру́;

2. пригласи́ть, попроси́ть, позва́ть;

гасце́й ~сі́лі да стала́ — госте́й пригласи́ли (попроси́ли) к столу́;

◊ п. прабачэ́ння — (выбачэ́ння —) попроси́ть проще́ния (извине́ния)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

са предлог с род., вин. и твор. (употребляется вместо «з» перед словами, начинающимися с двух или более согласных, если первая из них с, з, ж, м, ш) с, со;

прыбра́ць пасу́ду са стала́ — убра́ть посу́ду со стола́;

з’еў са жме́ню я́гад — съел с горсть я́год;

по́йдзем са мной — пойдём со мной;

см. з

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

clear​2 [klɪə] v.

1. ачышча́ць; ачышча́цца; станаві́цца чы́стым/я́сным/празры́стым; прыбіра́ць;

clear one’s throat адка́шляцца;

clear the table прыбра́ць са стала́

2. апра́ўдваць; ачышча́ць ад падазрэ́нняў

3. пераско́кваць; браць перашко́ду

4. атры́мліваць чы́сты прыбы́так

clear away [ˌklɪərəˈweɪ] phr. v. прыбіра́ць; рассе́йвацца, разыхо́дзіцца

clear off [ˌklɪərˈɒf] phr. v.

1. ско́нчыць недаро́бленую пра́цу

2. infml ісці́ прэч

clear out [ˌklɪərˈaʊt] phr. v.

1. прыбіра́ць; апаражня́ць, спаражня́ць, ачышча́ць

2. infml выбіра́цца, змо́твацца

clear up [ˌklɪərˈʌp] phr. v.

1. праясня́ць; праясня́цца; праясне́ць; высвятля́ць;

clear up a misunderstanding высвятля́ць непаразуме́нне

2. прыбіра́ць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

стол м.

1. Tisch m -(e)s, -e;

пісьмо́вы стол Schréibtisch m;

перасо́ўны стол Rólltisch m;

запраша́ць да стала́ zu Tisch bítten* [rúfen*];

се́сці за стол sich an den Tisch sétzen, zu Tisch géhen*;

сабра́ць на стол den Tisch décken;

падава́ць на стол áuftragen* vt, áuftischen vt;

падава́ць пры стале́ bei Tísche áufwarten [bedíenen];

прыбра́ць са стала́ den Tisch ábräumen, (den Tisch) ábdecken;

2. (ежа) Kost f -, Küche f -;

дама́шні стол Háus(manns)kost f, häusliche Kost;

дыеты́чны стол Diätkost f;

стол і кватэ́ра Kost und Logis [lo´ʒi:];

3. (аддзяленне ва ўстанове):

а́драсны стол Adréssenbüro n -s, -s;

па́шпартны стол Ábteilung für Pass- und Méldewesen;

стол даве́дак Áuskunftsbüro n -s, -s, Áuskunft f -;

стол знахо́дак Fúndbüro n;

стол зака́заў (у магазіне) Béstelldienst m -es, -e, Bestélldienstabteilung f -, -en, Ábteilung Kúndendienst m;

стол перамо́ў Vérhandlungstisch m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Кош 1 ’плеценая з лазы, карэння і інш. круглая пасудзіна для складання і пераноскі чаго-небудзь’ (ТСБМ, Нас., Шат., ТС, Сл. паўн.-зах., З нар. сл., Бяльк., Сцяшк., КЭС, лаг., Мат. Гом., Яруш.). Укр. кіш, рус. кош, ст.-рус. кошь ’тс’, ст.-слав. кошь, балг. кош, макед. кош, серб.-харв. ко̏ш, славен. kòš ’тс’, польск. kosz, чэш. koš, славац. koš, в.-луж. koš, н.-луж. kós ’тс’. Паколькі прасл. košь не мае адпаведнікаў у іншых індаеўрапейскіх мовах і ў той жа час нібы вытворнае ад яго košelь мае надзейны лацінскі адпаведнік (гл. кашэль), можна меркаваць, што ў даным выпадку маем справу са зваротным словаўтварэннем: košelь > košь. Прасл. košelь разглядаем як пранікненне з італійскіх моў (∼ лац. quālum < *ku̯aslom) (Мартынаў, Изоглоссы, 10), якое ў працэсе адаптацыі на славянскай моўнай глебе стала разглядацца як вытворнае з суфіксам ‑elь (гл. SP, 1, 208).

Кош 2 ’Вялікая Мядзведзіца’ (Нар. лекс.). Да коўш. Параўн. коўшык (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пе́начка ’птушка атрада вераб’іных, Phylloscopus’ (ТСБМ). Укр. пі́ночка, рус. пе́ночка ’тс’, дыял. ’малінаўка’, польск. pienka ’сітаўка, (жоўтая) пліска’, ст.-польск. ’шчыгол’, ’зяблік’, н.-луж. pěnica, чэш. pěnice, славац. penica, славен. pẹ́nica, peníca ’валасянка’. Няма адзінай думкі наконт паходжання. Сной (Бязлай, 3, 25) зыходзіць з прасл. *pě(g)nica/*pęga ’невялікая пеўчая птушка’, пацвярджаючы супастаўленне Міклашыча (245) з літ. spigti ’свістаць, шчабятаць’, speñgti ’звінець, гудзець, шумець’. Махэк₂ (443) мяркуе, што pěnice паходзіць з *pěhnice < pěhza ’валасянка’, паходжанне якога няяснае. Брукнер (409) звязвае польск. pienka з пянька́ (каноплі), Мараўскі (Sprawozdania Poznańskiego TPN, 1, 1928, 37) і Сакалоўскі (Ptaki ziem pol., 2, W-wa. 1952, 162) выводзяць слова з гукапераймання pink‑pink, якое стала падставай нават для ням. Fink (ст.-в.-ням. fincho ’зяблік’), англ. finch, італ. pincione, грэч. σπίγγος ’тс’, гл. Струтыньскі, 95, які мяркуе, што pěnъka узнікла на слав. глебе. Беларуская назва, хутчэй за ўсё, запазычана з рускай мовы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

уба́виться

1. уба́віцца; (уменьшиться) зме́ншыцца, паме́ншыцца, стаць менш;

наро́ду у ка́ссы уба́вилось наро́ду ля ка́сы ўба́вілася (зме́ншылася, паме́ншылася, ста́ла менш);

2. (убыть) убы́ць, зме́ншыцца, паме́ншаць, паме́ншыцца; (о воде) убы́ць, паме́ншаць, спа́сці; (о луне) убы́ць;

воды́ в реке́ уба́вилось вады́ ў рацэ́ паме́ншала;

дни уба́вились дні паме́ншалі (зме́ншыліся);

луна́ уба́вилась ме́сяц убы́ў;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ху́же сравн. ст.

1. нареч. горш, го́рай;

ему́ ста́ло ху́же яму́ ста́ла горш (го́рай);

ху́же всего́ то, что… горш (го́рай) за ўсё то́е, што…;

как нельзя́ ху́же як найго́рш (як найго́рай);

2. прил. го́ршы [за каго, за што, як (чым) хто, як (чым) што];

нет ничего́ ху́же, чем… няма́ нічо́га го́ршага, як…;

он не ху́же други́х ён не го́ршы за і́ншых.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заня́ць, займу́, зо́ймеш, зо́йме; займі́; заня́ты; зак.

1. што. Запоўніць сабой якую-н. прастору, прамежак часу.

Кнігі занялі ўсю паліцу.

Гэта работа зойме ў нас дні два.

2. што. Размясціцца дзе-н.; уступіць куды-н., авалодаўшы чым-н.

З. месца ў вагоне.

З. кватэру.

Полк штурмам заняў варожы гарнізон.

З. крэпасць.

3. перан., каго (што). Зацікавіць, цалкам захапіць.

Мяне заняла гэта работа.

4. каго (што). Даць работу, занятак каму-н.

З. на ўроку ўсіх вучняў.

З. гасцей размовамі.

5. што. У спалучэнні з некаторымі назоўнікамі: заняць пасаду.

З. вакансію.

З. месца малодшага навуковага супрацоўніка.

З. кафедру ў інстытуце.

6. каго-што. Захапіць, збіраючы ў адно месца і гонячы куды-н. (пра жывёлу).

З. статак і гнаць дадому.

7. што. Распачаць.

З. шырокі пракос.

◊

Дух заняло (разм.) — стала цяжка дыхаць ад чаго-н. (хвалявання, хуткага руху і пад.).

Мову заняло каму — страціў здольнасць гаварыць.

|| незак. займа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—5 і 7 знач.).

|| наз. заня́цце, -я, н. (да 2 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)