скандава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; незак., што і без дап.
Выдзяляць націскны склад у кожнай стэпе верша (пра манеру чытання грэчаскіх і лацінскіх вершаў); чытаць верш, падкрэсліваючы ў ім метр. Я верш пісаў, рука мая здранцвела. Язык знямеў, скандуючы радкі.Дзяргай.// Гучна і выразна вымаўляць словы, дзелячы іх на склады. З цеплахода адказваюць па-шведску, скандуюць — моцны голас гэты гучыць над затокай: Дзя-куй!Мележ.Людзі дружна і смела пачалі крычаць, падступаць да папа, махаць рукамі, а яшчэ праз хвіліну і скандаваць: — Па-рус-ку! Па-рус-ку!Карпюк.
[Лац. scandere.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
улада́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Які валодае правам наследавання ўлады. Уладарны князь.
2. Схільны загадваць, падначальваць сабе. Уладарны характар. □ [Старшыня] усклаў важкія кулакі на стол і, прыняўшы паставу ўладарнага кіраўніка, абвясціў Лямзікаву..: — Значыць, як дамовіліся.Быкаў.// Які выражае загад; настойлівы, патрабавальны. Калі мы з Сяргеем памкнуліся бегчы разам з усімі, пачуўся ўладарны голас Кімы: — Радысты, назад!Няхай.// Здольны рабіць моцны ўплыў на каго‑н. Уладарная прыгажосць.
3.перан. Неадольны, усемагутны. Уладарны наступ вясны. □ Уладарная сіла яго, гэтага аптымізму, як той незгасальны агеньчык, цяплілася недзе глыбока ў душы і сагравала неспакойную, прагную да ведаў, натуру юнака.Майхровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чара́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Разм.
1. Навесці кароткі моцны ўдар. // Ударыць, моцна стукнуць па чым‑н. Як пушчалка з прашчы, з густога натоўпу мільгануў камень і чарахнуў булахоўцу ў галаву.Машара.// Стрэліць кароткай чаргой з аўтаматычнай зброі. Яшчэ разоў колькі пачулася «Пароль?» і «Браўншвайг», а потым той, што падняў партызанскі кінжал, .. не стрываў: замест адказу, чарахнуў з аўтамата.Брыль.
2. Хутка адрэзаць (выразаць) кавалак чаго‑н. [Міхась] імгненна дастаў з кішэні маленькія нажнічкі і чарахнуў у Валі добрую пасму мяккіх валасоў каля вуха.Няхай.// Разануць чым‑н. вострым. Чарахнуць нажом па пальцах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
я́ры, ‑ая, ‑ае.
1. Азлоблены, гнеўны, раз’юшаны. Яшчэ і папы тады, ярыя такія, старарэжымныя, былі, і а імі трэба было вытрымаць добрую сутычку.Ермаловіч.
2. Празмерны ў сваім праяўленні; вельмі моцны. Ты толькі ў заўтрашняе глянь! Узнятая напорам ярым, увесь свет калгасная ралля да іншых дзён вядзе, таварыш!Дудар.У гневе ярай бітвы Я перамог амаль.Караткевіч.
3. Поўнасцю адданы чаму‑н. (якой‑н. справе, занятку і пад.). Яры рэакцыянер. Яры манархіст. □ Права народнай гаворкі на ўжыванне ў царкве не маглі адмаўляць самыя ярыя паборнікі царкоўнаславяншчыны і старыны.Шакун.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
галашчо́к
1. Замёрзлая зямля без снегу (Брэст., Глуск.Янк. I, Слаўг.).
2.Моцны мароз на непакрытую снегам зямлю (Пух.Шат., Слаўг., Стол.). Тое ж галашчока (Гродна, Бельск.), гале́ц (Тал.Мядзв.), галяка́, галашчокам, галя́ка, галя́к (Слаўг.).
2. Першы лёд на балоце, на рацэ (Жытк., Пар., Стол.).
3. Мёрзлыя рунныя палі, груд з азімымі пасевамі (Брэст.).
4. Адкрытае месца, узгорак, дзе вецер здзімае снег; гальнае замёрзлае балота (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
салі́дны
(фр. solide, ад лац. solidus = трывалы)
1) моцны, добра зроблены (напр. с-ая пабудова);
2) які вылучаецца грунтоўнасцю, глыбінёй, сур’ёзнасцю (напр. с-ая аргументацыя);
3) важны, аўтарытэтны (напр. с. вучоны);
4) мажны, поўны (напр. с. мужчына);
5) не вельмі малады, сталы (напр. с. узрост);
6) значны па памеру, сіле (напр. с. капітал).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
iron
[aɪrn]1.
n.
1) жале́за, зяле́за n.
2) вы́рабы з жале́за
3) прас -а m.
2.
adj.
1) жале́зны
2) мо́цны, ду́жы
3) цьвёрды, сто́йкі
3.
v.t.
1) прасава́ць
2) пакрыва́ць жале́зам
•
- iron out
- irons
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
liquor
[ˈlɪkər]1.
n.
1) алькаго́льны напой
hard liquor — мо́цны алькаго́льны напо́й (гарэ́лка, ві́скі)
2) расо́л -у m.
2.
v.t.
1) апуска́ць або́ мачы́ць у расо́ле
2) ма́заць тлу́шчам (ску́ру ці абу́так)
•
- in liquor
- liquor store
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
nail
[neɪl]1.
n.
1) цьвік -а́m.
2) пазно́гаць -ця, но́гаць -ця m., кі́пець -ця m.
hard as nails —
а) мо́цны; загартава́ны; у до́брай фізычнай фо́рме (пра спарто́ўца)
б) бязьлі́тасны, лю́ты
2.
v.t.
прыбіва́ць цьвіко́м
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ду́жы ’моцны’, сюды і ду́жа ’вельмі’. Прасл.*dužьjь ’тс’ (утварэнне ад *dugъ: ст.-рус.дугъ ’сіла’, чэш.duh; гэта параўноўваюць з літ.daũg ’многа’, гоц.daug, ням.taugen ’падыходзіць’ і г. д.). Агляд форм (у тым ліку польск.dużo, рус.дю́же, бел.ду́жа, укр.ду́же) гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 167–168, 150; гл. яшчэ Фасмер, 1, 550; Слаўскі, 1, 181–182. Прасл. характар мае *dužiti (параўн. бел.ду́жыць; няма ў Трубачова), *dużati (sę) (параўн. бел.ду́жацца); гл. Трубачоў, там жа, 166–167.