Міжвольны, машынальны, несвядомы; рэфлекторны. Чаму .. [Веньямін] увесь час думае цытатамі? Можа, у душы няма нічога ўласнага? Дык чаму ён так пакутуе? Яго дамінуючым настроем з’яўляецца сум. Гэта даўно ведаюць многія. «Ты вялы і рэфлектыўны, як Дон-Кіхот...» Гэта сказала Зіна Бандарчык.Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узвыша́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1.Незак.да узвысіць.
2.перан.; каго-што. Рабіць лепшым, высакародным. [Ліннік:] — Паэзія і песня ўзвышаюць чалавека. Згодны вы з гэтым?Савіцкі.А музыка, як і слова, можа і лячыць душу, і ўзвышаць чалавека, і весці яго за сабою.Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усядзе́ць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак.
Тое, што і уседзець. [Галена:] — Я не магу ўсядзець тут спакойна.. Можа дзе і маці там ужо ў астрозе.Чорны.А калі зальецца звонкай трэллю — Запяе ўвесь лес на ўсе лады, — І пачнецца гэткае вяселле, Што нікому не ўсядзець тады.Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хітрава́ты, ‑ая, ‑ае.
Трохі хітры. Вычыха хітраватая, але часам залішне меле языком і можа выбалбатаць тое, пра што думае.Кулакоўскі.// Які выражае пэўную хітрасць або сведчыць пра яе. [Ячны] падміргнуў мне, нібы змоўшчык, хітраватым вокам.Брыль.Невясёлы, прытомлены твар кранула мілая Ганне змоўніцкая, хітраватая ўсмешка.Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шало́м, ‑а, м.
Гіст. Шлем. Хто яго ведае, можа быць, Даверымся даўняй кнізе, Што ворагі нават маглі прыплыць У стольны Мінск па Нямізе, І што наўсцяж па абодва бакі Стаялі харомы І хаты, І што дагэтуль на дне ракі Ляжаць шаломы І латы.Вітка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Васэрва́га ’інструмент для вызначэння гарызантальнай лініі пры будаўніцтве’ (Сцяшк. МГ). Укр.васерва́ґа, васерва́га. З ням.Wasserwaage ’тс’ (можа, праз польскую мову; параўн. польск.дыял.waserwaga). Гл. Рудніцкі, 1, 322.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Наказна́ць, накэзнаты ’закілзаць (каня)’ (брэсц., Нар. лекс.). Калі гэта не пераробка з кілзаць, то хутчэй за ўсё можа быць аднесена да *kazrib, параўн. польск.kazń ’пакаранне’, гл. казна́, асяніць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Няўра́тны (неўратны) ’несумленны, бессаромны’ (ТС). Няясна, магчыма, да рата ’умоўная сума, плата; чарговая павіннасць’ (гл.); можа быць супастаўлена з розворатны ’бязладны’ (ТС), што, відаць, ад ц.-слав.розвратити ’разбэсціць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раска́хліваць ’напальваць празмерна’ (мсцісл., Юрч. Вытв.). Прэфіксальна-суфіксальнае ўтварэнне ад ка́хля, звычайнай дыялектнай рэалізацыі ка́фля (гл.). Семантычны ланцужок можа выглядаць наступным чынам: ’кафля’ → ’печка з кафлі’ → ’празмерна напальваць (печку).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
éher
adv
1) ране́й
2) хутчэ́й, болей
je ~, désto bésser — чым ране́й, тым лепш
er kann es ~ tun als ich — ён мо́жа зрабі́ць гэ́та хутчэ́й за мяне́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)