мета́л, -у, мн. -ы, -аў, м.

Хімічна простае рэчыва або сплаў, якім уласцівы бляск, коўкасць і добрая праводнасць цеплыні і электрычнасці.

○

Высакародныя металы — металы, якія не акісляюцца і не ржавеюць (золата, серабро, плаціна).

Каляровыя металы — усе металы і іх сплавы, акрамя жалеза і яго сплаваў.

Лёгкія металы — металы, якія валодаюць малой шчыльнасцю, ніжэйшай за шчыльнасць жалеза (алюміній, магній, натрый і інш.).

Цяжкія металы — металы з вялікай атамнай вагой або шчыльнасцю (жалеза, ванадый, свінец, ртуць і інш.).

Чорныя металы — жалеза і яго сплавы (чыгун, сталь).

|| прым. металі́чны, -ая, -ае.

Металічныя грошы.

М. голас (перан.: звонкі і рэзкі).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

kropla

kropl|a

ж. кропля, капля;

~e do nosa (oczu) — кроплі для носа (вачэй);

do ostatniej ~i krwi — да апошняй кроплі крыві;

podobni do siebie jak dwie ~e wody — падобныя, як дзве кроплі вады; голас у голас, волас у волас; кроплі зняў;

~a w morzu — кропля ў моры

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

пані́зіць сов.

1. пони́зить, сде́лать ни́же;

п. плот — пони́зить (сде́лать ни́же) забо́р;

2. (уменьшить уровень, степень и т.п.) пони́зить, сни́зить;

п. цану́ — пони́зить (сни́зить) це́ну;

п. тэмперату́ру — пони́зить (сни́зить) температу́ру;

◊ п. го́лас — пони́зить го́лос

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прарва́цца сов., в разн. знач. прорва́ться;

мяшо́к ~ва́ўся — мешо́к прорва́лся;

нары́ў ~ва́ўся — нары́в прорва́лся;

п. з варо́жага акружэ́ння — прорва́ться из вра́жеского окруже́ния;

го́лас яго́ ~ва́ўся праз шум ве́тру — го́лос его́ прорва́лся сквозь шум ве́тра

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цудо́ўны

1. (являющийся чудом) чуде́сный;

~нае выратава́нне — чуде́сное спасе́ние;

2. (прекрасный) чу́дный, чуде́сный; преле́стный; великоле́пный, замеча́тельный;

ц. та́лент — замеча́тельный тала́нт;

~нае дзіця́ — преле́стный ребёнок;

ц. го́лас — чуде́сный го́лос;

3. благода́тный;

ц. край — благода́тный край

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

надарва́ць

1. (крыху падзерці) ánreißen* vt;

2. перан. (пашкодзіць) sich (D) durch Überánstrengung Scháden hólen; überánstrengen vt;

надарва́ць го́лас séine Stímme überánstrengen;

◊

надарва́ць жыво́т (ад сме́ху) разм. sich den Bauch halten* vor Láchen, sich krank [schief] láchen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

БЕЛАРУ́СКАЕ ТАВАРЫ́СТВА ПА СУ́ВЯЗЯХ З СУАЙЧЫ́ННІКАМІ ЗА РУБЯЖО́М, Беларускае таварыства «Радзіма»,

добраахвотная грамадская арг-цыя. Створана ў 1964 (у 1960—64 дзейнічала Бел. секцыя к-та «За вяртанне на Радзіму і развіццё культ. сувязяў з суайчыннікамі»). У 1976 пераўтворана ў Бел. т-ва «Радзіма». Сярод заснавальнікаў Р.Шырма і М.Танк. Асн. кірункі дзейнасці: культ. і эканам. кантакты з аб’яднаннямі землякоў за мяжой і асобнымі суайчыннікамі, перасылка за мяжу л-ры, падручнікаў, кінафільмаў, фотавыставак і інш., арганізацыя курсаў па вывучэнні бел. гісторыі, культуры і мовы, гуманіт. дапамогі ад замежных суайчыннікаў жыхарам Беларусі, якія пацярпелі ад Чарнобыльскай катастрофы 1986 і інш. Т-ва заснавальнік газ. «Голас Радзімы».

т. 2, с. 402

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АЛЬТ

(італьян. alto ад лац. altus высокі),

1) нізкі жаночы ці дзіцячы голас у хоры; 2-я па вышыні партыя ў харавой партытуры. Да 18 ст. назва высокага тэнара.

2) Муз. інструмент класа хардафонаў тыпу смыковых. Мае тую ж канструкцыю, што і скрыпка, але большых памераў, густы, насычаны гук, строй квінтай ніжэй. Мяркуюць, створаны на мяжы 15—16 ст. На Беларусі вядомы з 18 ст., выкарыстоўваўся ў ансамблях і з аркестрам; нар. назва «альтоўка».

3) Разнавіднасці многіх аркестравых інструментаў: духавых (флейта-альт, габой-альт, кларнет-альт, труба-альт, трамбон-альт), струнных (цымбалы-альт, мандаліна-альт, балалайка-альт, домра-альт).

І.Дз.Назіна.

т. 1, с. 284

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ВАСІ́ЛЬ

(свецкае імя Тамашчык Уладзімір; 15.4.1900, в. Вялікія Азяраны, Беласточчына — 9.6.1970),

бел. рэлігійны і грамадскі дзеяч. Д-р багаслоўя. Скончыў Пражскі політэхн. Ін-т (1934), Украінскую багаслоўскую акадэмію ў Мюнхене (1948). У 1927 арыштаваны польск. ўладамі за бел. грамадска-паліт. дзейнасць. З 1930 у г. Прага. З 1941 на Беласточчыне. З 1944 у эміграцыі ў Германіі. У 1949 пастрыжаны ў манахі і яму нададзены сан архімандрыта, пасля — епіскапа Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы (БАПЦ) за мяжой. З 1951 у ЗША, узначаліў амер. епархію БАПЦ, у 1951—52 — Беларускі інстытут навукі і мастацтва ў Нью-Йорку. Браў удзел у выданні час. «Голас царквы».

Л.У.Языковіч.

т. 4, с. 26

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГО́РДЫМЕР (Gordimer) Надзін

(н. 20.11.1923, г. Спрынгс, ПАР),

пісьменніца Паўд.-Афр. Рэспублікі. Піша на англ. мове. У зб-ках апавяданняў «Тварам да твару» (1949), «Ліслівы голас змея» (1952), «Напэўна ў панядзелак» (1976), «Абдымкі салдата» (1980), вострапаліт. аповесці «Недзе зусім побач» (1984), раманах «Ілжывыя дні» (1953), «Зямля чужынцаў» (1958), «Магчымасць кахаць» (1963), «Ганаровы госць» (1970), «Гісторыя майго сына» (1990) і інш. адлюстроўвае розныя бакі сучаснага жыцця краіны: сац. і расавую дыскрымінацыю, каханне, адносіны паміж людзьмі. Яе творам уласцівы тонкі псіхалагізм, лірычнасць, сувязь з фалькл. традыцыяй афр. прозы. Нобелеўская прэмія 1991.

Тв.:

Рус. пер. — Рассказы. М., 1971;

Дом Инкаламу: Рассказы. М., 1982;

Избранное. М., 1989.

т. 5, с. 359

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)