пацямне́ць сов.
1. потемне́ть;
2. перен. потемне́ть, помрачне́ть;
твар яго́ ~не́ў — ли́цо его́ потемне́ло (помрачне́ло);
3. поме́ркнуть;
зо́ркі ~не́лі — звёзды поме́ркли;
4. потемне́ть, потускне́ть;
срэ́бра ~не́ла — серебро́ потускне́ло;
5. безл. потемне́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
утулі́ць сов.
1. спря́тать, уткну́ть;
у. нос у каўне́р — спря́тать нос в воротни́к;
у. твар у паду́шку — уткну́ть лицо́ в поду́шку;
2. втяну́ть;
у. галаву́ ў пле́чы — втяну́ть го́лову в пле́чи
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
засмуці́цца, ‑мучуся, ‑муцішся, ‑муціцца; зак., па кім і без дап.
Засумаваць, замаркоціцца. Засмуціцца па родных. Засмуціцца ад гора. // Выразіць смутак, заклапочанасць (аб твары, вачах і пад.). Прыгожы круглы твар Галіны Садоўскай паружавеў, светла-зялёныя вочы засмуціліся, галава яе з роўненькім праборам цяжка панікла. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змагчы́ся, змагуся, змошашся, зможацца; зак.
Выбіцца з сілы; аслабець. Вера доўга і адчайна вырывалася, драла пазногцямі твар, крычала, але сілы пакідалі яе, і яна хутка змаглася... Сачанка. Бегаў, ганяўся за конікам Кастусь, урэшце, змогся, стомлена паваліўся на світку і сам не заўважыў, як заснуў... Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зазірну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Тое, што і заглянуць. Зазірнуць у твар. Зазірнуць у заўтрашні дзень. Зазірнуць пад лаўку. □ Хто яго ведае, па якой прычыне дзядзька не зазірнуў да нас. Дамашэвіч. Пакаштаваўшы радыску, вырваную прама з гладкі, Рыгор зазірнуў за амшанік. Б. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замуці́ць, ‑мучу, ‑муціш, ‑муціць; зак., што.
Зрабіць мутным. Жучок-плывунец спрытна даў нырца і замуціў з дна ваду. Даніленка. Калі Васіль пераступіў парог цёплага памяшкання, духата ў хаце дала яму ў твар і замуціла свядомасць. Грамовіч.
•••
Вады (нікому) не замуціць — (нікому) не зрабіць шкоды.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асвятлі́цца, асветліцца; зак.
Стаць бачным, асветленым. Толя падсек і на канцы лескі, пад вадой пачулася даўно чаканае далікатнае супраціўленне. Потым растрывожаная паверхня вады асвятлілася бляскам лускі. Брыль. // перан. Ажывіцца, прасвятлець ад якой‑н. думкі, пачуцця і пад. Замкнёны твар незнаёмага асвятліўся ветлаю ўсмешкаю. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аблупі́цца, ‑лупіцца; зак.
Абдзерціся, адваліцца (пра верхні слой чаго‑н. — кару, скуру, фарбу і інш.). Аблупілася фарба — не падымаліся рукі, каб паднавіць яе. Шахавец. Валасы ў дзяўчыны выцвілі, твар загарэў, аж чорны стаў, а нос аблупіўся. Васілёнак. // Адпасці кавалкамі, абсыпацца (пра тынк і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абрасе́лы, ‑ая, ‑ае.
Абмоклы ў расе; пакрыты расою. Хоць дзень ідзе на спад, але У вачах смяшынкі-д’яблікі. У абраселым падале Ты мне падносіш яблыкі. Барадулін. [Антон] зачарпнуў рукою вады, памыў твар, потым.. кінуў пінжак на густы абраселы палын і зморана шмякнуўся на яго. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
малавыра́зны, ‑ая, ‑ае.
Які недастаткова яскрава адлюстроўвае ўнутраны стан, якасць чалавека (пра вочы, выраз твару і пад.). Саханюк быў хлопец сухарлявы, досыць высокага росту, меў даволі прыгожы твар, але малавыразныя, жаўтавата-карыя вочы яго крыху псавалі. Колас. // Які недастаткова ярка перадае што‑н. Малавыразная мова.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)