чэшскі ўсходазнавец, адзін з заснавальнікаў хеталогіі. Акад. Чэхаславацкай АН (1952). Праф. Венскага (1905) і Пражскага (1919) ун-таў. З 1897 вывучаў тэалогію, семіталогію і санскрыт у Венскім ун-це. У 1924—25 удзельнічаў у раскопках стараж. паселішча Кюльтэпэ. З 1929 гал. рэдактар час. «Archiv orientálni» («Усходні архіў»). З 1938 дырэктар Ін-та ўсходазнаўства ў Празе. Упершыню распрацаваў прынцыпы інтэрпрэтацыі хецкіх клінапісных тэкстаў (1915). У працы «Мова хетаў, іх лад і іх прыналежнасць да індагерманскага моўнага племені» (ч. 1—2, 1916—17) падрабязна выклаў канцэпцыю індаеўрап. характару хецкай мовы. Зрабіў першы поўны пераклад стараж. помніка клінапіснай хецкай мовы — надпісаў цара Анітаса. Аўтар прац «Хецкія клінапісныя тэксты з Багазкёя» (1919), «Хецкія клінапісныя тэксты, спроба дэшыфроўкі» (т. 1—3, 1933—37), «Старажытная гісторыя Пярэдняй Азіі, Індыі і Крыта» (4 выд., 1949), і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
сарамлі́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які лёгка саромеецца, бянтэжыцца; нясмелы. Сарамлівы ад прыроды, Пятро заўсёды адчуваў сябе няёмка і быў нязграбны сярод незнаёмых.Шамякін.Алёша ніколі не танцаваў. Ён быў сарамлівы, ніколі не жартаваў з дзяўчатамі, моўчкі трымаўся ў баку ад іх.Дуброўскі.// Які выяўляе хваляванне, збянтэжанасць, нясмеласць. [Андрэй] усміхнуўся: усмешка ў яго была добрая, нібы сарамлівая.Мележ.Голас гарманіста вінаваты, сарамлівы.Бядуля.//Поўны хвалявання, збянтэжанасці, нясмеласці. Любоў гэта сапраўдная — чыстая і сарамлівая.У. Калеснік.
2. Непрыстойны. Калі Язэп апавядаў аб сваім блуканні, аб тым, як цяжка ажаніцца, а яшчэ цяжэй даказаць без метрыкі валасному старшыні, што радзіўся, Настуля трэслася ад злосці і лаяла ўсіх самымі сарамлівымі словамі...Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіратлі́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Такі, як у сіраты. Сіратлівы выгляд.// Які праходзіць у адзіноце. Сіратлівая старасць.//Поўны пачуцця пакінутасці, адзіноты. Над лугам загаласіла — той самай жніўнаю песняй — жалейка. Сіратлівая, сумная песня!..Брыль.Не было каму сагрэць яго сіратлівае сэрца.Валасевіч.
2.перан. Які знаходзіцца асобна ад іншых; адзінокі. Далёка сіратлівыя Мігаюць аганькі.Танк.Увосень.. разгорнецца дзе над каляінай позні, сіратлівы малачайнік.Чорны.// Сумны, маркотны, бязрадасны. Як толькі больш прыкметна адчувалася дыханне восені, з дуба з нейкім сіратлівым, ледзь чутным шорахам зляталі адзін за другім лісты.Даніленка.Мой родны, сіратлівы дом — Бязлісты вяз з пустым гняздом, Але ўжо ловіць прагны слых Ваш лет, далёкія буслы.Вітка.Поле ляжала сумнае, сіратлівае.Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суцяшэ́нне, ‑я, н.
1.Дзеяннепаводлезнач.дзеясл. суцяшаць — суцешыць істанпаводлезнач.дзеясл. суцяшацца — суцешыцца. Гаварыць у суцяшэнне. Выслухаць словы суцяшэння. □ Я сама шукала суцяшэння.Караткевіч.//звычайнамн. (суцяшэ́нні, ‑яў). Угаворы, спачувальныя словы. Я рад за вас быў. Я вам [таварышам] не зайздросціў. І вы суцяшэннямі не абражалі мяне.Панчанка.Ды ўжо суцяшэнні Сяргею не трэба, — адчуў ён сэрцам, Адчуў, што канец непазбежны, што піша хвароба прысуд.Жычка.
2. Тое, што суцяшае, дае супакаенне, палёгку. Аддаліліся ўсе тыя, з кім некалі спрачаўся, сварыўся, даводзіў сваё. Цяпер поўная яснасць і поўны спакой. Але ў гэтым мала суцяшэння.Шамякін.
3.перан. Занятак, прадмет, які прыносіць здавальненне, радасць. Кнігі — маё суцяшэнне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
tęgi
tęg|i
1. моцны;
~i mróz — моцны мароз;
~ie wino — моцнае віно;
2. тоўсты, поўны; мажны;
~i mężczyzna — мажны мужчына;
3. незвычайны, здольны, выдатны;
~i robotnik — добры працаўнік;
~a głowa — разумная галава
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
све́жы, -ая, -ае.
1. Толькі што падрыхтаваны або атрыманы, не сапсаваны, а таксама такі, якога не кранула апрацоўка (вэнджанне, саленне, кансерваванне і пад.).
Свежыя кветкі.
Свежыя ягады.
С. чай.
Свежае мяса.
2. Які не быў у карыстанні, ва ўжыванні.
Свежыя фіранкі.
3. Пра ваду, паветра: чысты, нічым не забруджаны, які часта абнаўляецца.
У хаце свежае паветра.
Свежая вада.
4. Халаднаваты, не вельмі цёплы.
Вечар досыць с.
С. вецер.
5. Які не страціў сваёй яркасці, натуральнай афарбоўкі.
Фарба на сценах не пажухла, была як свежая.
Свежае сена (ярка-зялёнае).
6. Выразны, новы або арыгінальны.
Свежыя ўражанні.
Свежая думка.
С. погляд на праблему.
7.Поўны сіл, энергіі, здаровы (пра чалавека).
Са свежымі сіламі працаваць (адпачыўшы, паспаўшы).
8. Які нядаўна ці толькі што з’явіўся; новы.
С. нумар штотыднёвіка.
Свежыя чуткі (пакуль нікому невядомыя).
|| наз.све́жасць, -і, ж.
Не першай свежасці (не свежы).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
cycle
[ˈsaɪkəl]1.
n.
1) пэры́яд -у m.; круг -у m.; цыкль -ю m.
2) по́ўны збор (напр. тво́раў)
3) даўгі́ пэры́яд ча́су, век -у m.
4) самака́т, ро́вар -а m.
2.
v.
1) прахо́дзіць праз фа́зы, пэрыяды́чна паўтара́цца
2) е́зьдзіць ро́варам
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
bania
ж.
1. шарападобная пасудзіна;
2. пухір, пузыр, вадыр;
spuchnnąć jak bania — распухнуць, як пузыр;
3. купал;
4.разм. гарбуз;
głowa jak bania — галава як шар;
rozbiła się bania z gośćmi — поўны дом гасцей
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
сборм.
1.(действие) збор, род. збо́ру м.; неоконч. збіра́нне, -ння ср.;
сбор урожа́я збор ураджа́ю;
сбор демонстра́нтов збор дэманстра́нтаў;
2.в др. знач. збор, род. збо́ру м.;
в теа́тре по́лный сбор у тэа́тры по́ўны збор;
труби́ть сборвоен. трубі́ць збор;
ла́герный сборвоен. ла́герны збор;
3.мн. (приготовления) збо́ры, -раў ед. нет;
сбо́ры в доро́гу збо́ры ў даро́гу;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
perfect
1.[ˈpɜ:rfɪkt]
adj.
1) беззага́нны; даскана́лы
2) высо́ка кваліфікава́ны, майстэ́рскі
a perfect golfer — выда́тны гуле́ц у го́льф
3) цэ́лы; по́ўны
а) The set was perfect; nothing was missing — Кампле́кт быў по́ўны, нічо́га не бракава́ла
б) in perfect security — у по́ўнай бясьпе́цы
в) He was a perfect stranger to us — Ён быў зусі́м чужы́м чалаве́кам для нас
4) зако́нчаны (час)
5) Bot. які́ ма́е тычы́нкі й пе́сьцікі (пра кве́тку)