◎ *Пыры́ца, пырыця ’страказа’ (Сіг.), параўн. укр. лемк. пириця ’матылёк’. Відаць, утворана ад пырыць ’растапырваць (крылцы і пад.)’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Самапла́ў ’самалёт’ (Буз.). Наватвор 30‑х гадоў ад сам (гл.) і плаваць (гл.), першапачаткова, відаць, адносілася да парахода.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Серадня́ ‘ў поўдзень’ (Сцяшк. Сл.; ашм., Станк.). Відаць, з *сераддня, што да серад (гл. сярод) і дзень (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Слы́шыць ‘уціхамірваць, супакойваць, рабіць паслушным чыёй-небудзь волі’ (ашм., Стан.). Відаць, каузатыў да слухаць, слухацца ‘быць паслухмяным’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стано́ўчы ‘дадатны’, ‘які заслугоўвае адабрэння’ (ТСБМ), ‘рашучы’ (Ласт.). Польск. stanowczy ‘рашучы, катэгарычны’ < stanowić ‘станавіць’. Беларускае, відаць, з польскай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сця́гры ’цуглі’ (Ласт.). Відаць, да сцягнуць (гл.) з рэдкай суфіксацыяй; рэальнасць слова Ластоўскі ілюструе цытатай з невядомай крыніцы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сыро́шнік ’урочнік, Carlina vulgaris L.’ (Касп.). Ад урочнік, першапачаткова, відаць, *сурочнік ад сурокі (гл.), збліжанае да сыры, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трутні́ць ‘спаць’ (Рэг. сл. Віц.). Няясна, відаць, ад труцень (гл.), аднак, магчыма, першапачаткова звязана з трухнуць ‘спаць’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Абія́к, абіякі ’абутак на драўлянай падэшве’ (Сцяшк., Жд.), відаць, да а‑бій‑ак, гл. біць. Параўн., аднак, Чэкман, Baltistica, VIII (2), 1972, 151–152, які бачыць тут кальку з літ. apmuštìniai, apmuštìnes ’клумпы, драўляны абутак, абабіты скурай’. Даслоўны пераклад літоўскага слова ’абабітыя’. Гэта версія, відаць, больш верагодная. У яе карысць сведчыць лінгвагеаграфія. Польскі адпаведнік obijaki, obijańce толькі на Аўгустоўшчыне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жа́брыца ’расліна Seseli L.’ (Кіс.). Рус. жа́брица, укр. жа́бриця, польск. żebrzyca. Відаць, ад жа́бры (гл.) па знешняму выгляду парасона.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)