Verbum

галерэ́я, -і, мн. -і, -рэ́й, ж.

1. Вузкі крыты калідор, які злучае часткі будынка, а таксама балкон уздоўж усяго будынка.

Будынкі злучаны прыгожай галерэяй.

2. Верхні ярус у тэатры, цырку і пад.

Г. запоўнена гледачамі.

3. Доўгі падземны ход у ваенных збудаваннях, пры горных работах.

4. Спецыяльна ўпарадкаванае памяшканне для выставы мастацкіх твораў.

Карцінная г.

5. перан., чаго. Пералік, шэраг, сістэма чаго-н.

Г. станоўчых вобразаў у рамане.

|| прым. галерэ́йны, -ая, -ае (да 1—4 знач.).

бара́н¹, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Жвачная млекакормячая жывёліна сямейства пустарогіх з густой воўнай і выгнутымі рагамі.

Горны б.

2. Самец авечкі.

3. перан. Пра тупога, някемлівага чалавека (лаянк.).

◊

Уперціся як баран (разм., неадабр.) — пра ўпартага чалавека.

Як баран на новыя вароты (глядзець) (разм.) — глядзець на што-н. разгублена, нічога не разумеючы.

|| памянш.-ласк. бара́нчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 і 2 знач.).

|| прым. барано́вы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Б. лой.

вага́, -і́, ДМ вазе́, мн. ва́гі і (з ліч. 2, 3, 4) вагі́, ва́гаў, ж.

1. толькі адз. Цяжар каго-, чаго-н., які вызначаецца ўзважваннем.

Вызначыць вагу тавару.

Вагой у дваццаць кілаграмаў.

Меры вагі.

Барэц цяжкай вагі.

2. толькі адз., перан. Уплыў, аўтарытэт, значэнне.

Мець вагу ў калектыве.

3. Прылада для ўзважвання чаго-н.

Аўтаматычныя вагі.

◊

На вагу золата — вельмі дорага.

|| прым. вагавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.).

Вагавыя катэгорыі барцоў.

В. збор.

акружы́ць, акружу́, акру́жыш, акру́жыць; акру́жаны; зак.

1. каго-што. Размясціцца, стаць вакол каго-, чаго-н., утварыўшы круг або замкнёную лінію.

А. армію непрыяцеля.

А. участак прысадамі.

2. перан., каго-што і чым. Стварыць вакол каго-н. якія-н. умовы, устанавіць тыя ці іншыя адносіны.

А. бацькоў увагай і клопатамі.

3. каго-што і кім. Наблізіць да каго-н. якіх-н. асоб, стварыўшы з іх групу блізкіх людзей.

А. сябе аднадумцамі.

|| незак. акружа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. акружэ́нне, -я, н.

абхапі́ць, -хаплю́, -хо́піш, -хо́піць; -хо́плены; зак., каго-што.

1. Абняць (рукамі, лапамі і пад.).

Дзяўчынка абхапіла маці за шыю.

2. перан. Акружыць з усіх бакоў (пра агонь, цемру і пад.).

Абхапіў агонь будыніну.

3. Успрыняць цалкам што-н.; зразумець, засвоіць.

А. позіркам краявід.

Адразу а. увесь матэрыял.

4. Распаўсюдзіць сярод каго-н.

А. падпіскай на газеты.

5. Зрабіць абход праціўніка з флангаў з мэтай нанясення ўдару.

Партызаны абхапілі ворага з трох бакоў.

|| незак. абхо́пліваць, -аю, -аеш, -ае.

адагна́ць, адганю́, адго́ніш, адго́ніць; адгані́; адагна́ны; зак.

1. каго-што. Прагнаць; пазбавіцца ад чаго-н.

А. сабаку.

А. змрочныя думкі (перан.).

2. што. Перамясціць (ветрам, плынню і пад.).

Плынь адагнала лодку.

3. каго-што. Адвесці на ранейшае месца, адправіць куды-н.

А. машыну ў гараж.

4. што. Зрабіць шляхам перагонкі (спец.).

А. шкіпінар.

А. малако.

|| незак. адганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. адго́нка, -і, ДМ -нцы, ж. (да 4 знач.) і адго́н, -у, м. (да 2—4 знач.).

абара́нак, -нка, мн. -нкі, -нкаў, м.

1. Булачны выраб з заварнога пшанічнага цеста ў выглядзе кольца.

Купіць дзецям абаранкаў.

2. перан. Рулявое кола ў аўтамабілі, трактары і пад.

Круціць а.

3. у знач. прысл. абара́нкам. У форме, у выглядзе кольца.

Скруціцца абаранкам.

◊

Абаранкам не завабіш каго (разм.) — ніякімі сродкамі не ўгаворыш.

Дзірка ад абаранка (разм., іран.) — нічога, пустое месца.

Зарабіць на абаранкі (разм., неадабр.) — заслужыць пакаранне за якую-н. правіннасць.

|| прым. абара́начны, -ая, -ае (да 1 знач.).

ля́паць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

1. Утвараць рэзкі стук, шум пры ўдарах, удараць з ляскам.

Л. малатком.

2. Біць, удараць па чым-н. з шумам.

Л. па плячы.

3. што. Кідаць што-н. густое, ліпкае.

Л. гліну ў шчыліны.

4. перан., што. Гаварыць што-н. неабдумана, нетакгоўна.

Ляпае языком абы што.

|| зак. паля́паць, -аю, -аеш, -ае (да 1—3 знач.).

|| аднакр. ля́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. ля́панне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

пост¹, паста́, мн. пасты́, пасто́ў, м.

1. Асоба або група людзей, якія вядуць назіранне за чым-н. або ахоўваюць што-н.

Міліцэйскі п.

2. Месца, пункт, адкуль вядзецца назіранне, дзе знаходзіцца ахова.

Баявы п.

Памерці на пасту (перан.: пры выкананні абавязкаў).

3. Адказная пасада.

Заняць высокі п.

4. Месца, у якім сканцэнтравана кіраванне рознымі тэхнічнымі сродкамі, сігналамі.

Цэнтральны п.

|| прым. паставы́, -а́я, -о́е (да 1, 2 і 4 знач.).

Паставая будка.

Паставая служба.

Паставая ведамасць (службовы дакумент каравула).

развяза́ць, -вяжу́, -вя́жаш, -вя́жа; -вяжы́; -вя́заны; зак.

1. каго-што. Раз’яднаць канцы чаго-н. звязанага, вызваліць ад розных завязак.

Р. вузел.

Р. хустку.

Р. мяшок.

2. перан., што. Даць чаму-н. развіцца, разгарнуцца, праявіцца ў поўнай меры.

Р. ініцыятыву мас.

◊

Развязаць рукі каму — даць свабоду дзеянняў, вызваліць ад якіх-н. абавязацельстваў.

Развязаць язык каму — прымусіць разгаварыцца.

|| незак. развя́зваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. развя́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж. (да 1 знач.) і развя́званне, -я, н.