свярбе́ць, ‑біць; незак.
1. Выклікаць адчуванне казытлівага болю. Я помню, як яна [крапіва] апякае рукі: як агнём, на целе потым чырванеюць пухіры, яны пякуць і свярбяць, іх потым раздзіраеш да крыві і слініш — робіцца трохі лягчэй. Адамчык. // Адчуваць казытлівы боль (пра цела і яго часткі). Цела так свярбела ад поту і тырсы, што хацелася драць абедзвюма рукамі. Місько. Узмакрэла ад поту шыя, правае вока, быццам што трапіла туды, непрыемна свярбела. Савіцкі.
2. безас. перан. Разм. Пра неадольнае жаданне зрабіць што‑н. — Ну ж і свярбела стрэльнуць, — прызнаўся Амяллян. Грахоўскі.
•••
Рукі свярбяць у каго гл. рука.
Скура свярбіць гл. скура.
Язык свярбіць гл. язык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Лапасты 1 ’вушы з аўчыны ў шапцы з суконным верхам’ (Кольб.) — відавочна, лопасты (лопасці) (?).
◎ Лапа́сты 2, лапастый сніг ’снег, які падае камякамі’ (Сіг.), кам. лапатый ’шырокі, шыракалісты’ (Сл. паўн.-зах.), укр. лапатий ’з вялікімі лапамі’, ’лапавідны’, ’вялікія камякі (снегу)’, ’вялікія плямы (матэрыял)’. Да лапах (гл.). Аб утварэнні прыметнікаў з суф. ‑ат‑ы ад назваў частак цела гл. Бел. гр. I, 200–201.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ме́йсца, ме́йсце ’месца’, ’мясцовасць’, ’пэўны ўчастак цела, плацэнта’ (Нас., Яруш., Касп., Сл. ПЗБ), мін. ’частка агарода, якая знаходзіцца за сцяной замка’ (Яшк.), ст.-бел. мейсце (XVII ст.) запазычана са ст.-польск. miejsce, miejsco ’тс’. Форма мейста ’тс’ (Яруш.) — кантамінацыя польск. miejsce і ст.-бел. мѣсто, дыял. ме́ста ’месца’. Сюды ж ст.-бел. мейский, мейсцкий ’гарадскі’ < ст.-польск. miejski ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 200).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кашу́ля ж. руба́шка, руба́ха; соро́чка; тельня́шка;
◊ нарадзі́цца ў ~лі — роди́ться в соро́чке;
аста́цца (пакі́нуць) у адно́й ~лі — оста́ться (оста́вить) в одно́й руба́шке;
свая́ к. бліжэ́й да це́ла — посл. своя́ руба́шка бли́же к те́лу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
по́за
(фр. pose)
1) становішча цела (напр. ляжаць у нязручнай позе);
2) перан. прытворства, няшчырыя паводзіны (напр. фалыпывая п.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
са́ры
(інд. sari)
жаночае адзенне ў выглядзе кавалка тканіны, абкручанага вакол цела і перакінутага цераз плячо (у Паўднёвай Азіі).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
апізатро́н
(ад лац. apis = пчала + гр. arthron = орган, частка цела)
лекавы прэпарат, болесуцішальны і процізапаленчы сродак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
апістасо́ма
(ад гр. opisthe = ззаду + сома)
наступны за прасомай задні аддзел цела хеліцэравых, часам называецца брушкам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
балістакардыягра́фія
(ад баліста + кардыяграфія)
метад графічнай рэгістрацыі механічных рухаў цела чалавека, якія адбываюцца пры скарачэннях сэрца.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гіпертэрмі́я
(ад гіпер- + -тэрмія)
пераграванне арганізма; штучнае павышэнне тэмпературы цела, абумоўленае знешнімі фізічнымі фактарамі (параўн. гіпатэрмія).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)