Verbum

імкну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; незак.

1. Хутка рухацца, накіроўвацца куды-н.; старацца трапіць куды-н., быць дзе-н. або стаць кім-н.

Ручаі імкнуцца да ракі.

І. ў Парыж.

Усёй душой і. да сябра.

2. Настойліва дамагацца чаго-н., старацца дасягнуць чаго-н.

І. да свабоды.

І. да міру.

3. перан. Адчуваць цягу да каго-, чаго-н.

І. да авіятараў.

|| наз. імкне́нне, -я, н.

уляце́ць, улячу́, уляці́ш, уляці́ць; уляці́м, улеціце́, уляця́ць; уляці́; зак.

1. у што. З лёту, на ляту пранікнуць куды-н.

Ластаўка ўляцела ў сенцы.

2. у што. Вельмі хутка ўбегчы, уехаць куды-н. (разм.).

У. у хату.

3. у што. Упасці, уваліцца ў што-н. (разм.).

У. у яму.

У. у гразь.

4. безас., каму. Папасці за якую-н. правіннасць (разм.).

Яму ўляцела ад бацькоў.

|| незак. улята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

упле́сці, -ляту́, -ляце́ш, -ляце́; -ляцём, -лецяце́, -ляту́ць; -лёў, -ляла́, -ло́; -ляці́; -ле́цены; зак.

1. што ў што. Плетучы, уставіць.

У. стужкі ў косы.

2. перан., каго (што). Уцягнуць, умяшаць у што-н. непрыемнае (разм.).

У. каго-н. у цёмную справу.

3. што. Зрасходаваць на пляценне чаго-н.

Усе ніткі ўпляла ў адзін пояс.

4. што. З’есці хутка, з апетытам (разм.).

У. цэлую булку.

|| незак. уплята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

праляце́ць, -лячу́, -ляціш, -ляціць; -ляцім, -леціце́, -ляця́ць; -ляці; зак.

1. Лецячы, перамясціцца на якую-н. адлегласць.

П. семсот кіламетраў.

2. што. Лецячы, прамінуць што-н.

Самалёт праляцеў горы.

3. Хутка праехаць, прайсці, мінуць (разм.).

Праляцеў курёрскі поезд.

Незаўважна праляцеў адпачынак.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Мільгануць, пранесціся (разм.).

Маланкай праляцела думка.

|| незак. пралята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. пралёт, -у, М -лёце, м. (да 1 знач.).

дра́цца, дзяру́ся, дзярэ́шся, дзярэ́цца; дзяро́мся, дзераце́ся, дзяру́цца; дзяры́ся; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Раздзірацца на кавалкі, шматкі.

Папера лёгка дзярэцца.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зношвацца да дзірак, станавіцца непрыгодным.

Па такой дарозе абутак хутка дзярэцца.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Знімацца, адрывацца, адставаць.

Дзяры лыка пакуль дзярэцца (прыказка).

4. Драпаць адзін аднаго.

Каты дзяруцца.

5. Наносіць каму-н. драпіны.

трашча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Утвараць трэск.

Лёд трашчыць.

2. Утвараць гукі, падобныя на трэск (пра насякомых).

Т. начныя цвыркуны.

3. перан. Хутка, многа, не змаўкаючы гаварыць.

Яна можа т. гадзіну без перапынку.

4. перан. Быць напярэдадні краху, распаду; знаходзіцца пад пагрозай зрыву.

План па перавозках грузаў трашчыць.

5. Пра вельмі моцны мароз.

На двары трашчыць мароз.