абсалю́тны

(лац. absolutus)

1) безадносны, узяты без параўнання з чым-н. (напр. а. прырост насельніцтва);

2) неабмежаваны, поўны;

а-ая большасць — амаль усе;

а-ая велічыня — лік, узяты без знака плюс або мінус;

а-ая ісціна — вычарпальнае веданне аб’ектыўнай рэальнасці;

а. нуль — самая нізкая магчымая тэмпература (-273,16 °С);

а. слых — здольнасць дакладна вызначаць на слых любую ноту;

а. чэмпіён — спартсмен, які набраў найбольшую колькасць ачкоў у мнагабор’і.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

complement

[ˈkɑ:mpləmənt]

1.

n.

1) дапаўне́ньне n.

2) Gram. выказа́льнае сло́ва (у выка́зьніку)

3) Geom. дапаўне́ньне (да про́стага кута́)

4) кампле́кт -у m.

The factory has a complement of workers — Фа́брыка ма́е по́ўны штат працаўніко́ў

2.

v.t.

дапаўня́ць, укамплекто́ўваць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ample

[ˈæmpəl]

adj. -pler, -plest

1) вялі́кі, прасто́рны, абшы́рны

an ample closet — вялі́кая ша́фа

2) шчо́дры, неабмежава́ны

to give ample praise — разьліва́цца ў пахва́лах

3) дастатко́вы, по́ўны

an ample supply of food — дастатко́вы запа́с е́жы

ample justice — по́ўная справядлі́васьць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

bezwzględny

bezwzględn|y

1. бязлітасны, няшчадны, суровы, жорсткі;

~y przełożony — суровы начальнік;

2. абсалютны; безумоўны; поўны;

~y autorytet — абсалютны аўтарытэт;

3. безумоўны; абсалютны;

~a prawda — абсалютная праўда;

zero ~e фіз. абсалютны нуль

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

dzieło

dzieł|o

н.

1. праца;

brać się do ~a — брацца за працу;

kontynuować dzieło — працягваць працу;

2. твор;

~o sztuki — мастацкі твор;

~a wybrane — выбраныя творы;

~a wszystkie — поўны збор твораў

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Kost

f - е́жа, стра́ва, стол, харчава́нне

~ und Lgis [-ʒ] hben — жыць на ўсі́м гато́вым

bei j-m in ~ lben — сталава́цца ў каго́-н.

j-n in ~ nhmen* — браць каго́-н. на по́ўны пансіён

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

alive

[əˈlaɪv]

adj.

1) жывы́

Was the snake alive or dead? — Ці вужа́ка была́ жыва́я ці мёртвая?

2) по́ўны энэ́ргіі, дзе́йны, бадзёры

3) Electr. злу́чаны з крыні́цай то́ку; улу́чаны, дзе́йны

- alive to

- alive with

- keep alive

- the happiest man alive

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

АЛЮ́РЫ

(франц. allure літар. хада),

віды руху каня. Адрозніваюць алюры натуральныя і штучныя. Натуральныя алюры: хада (павольныя алюры) — конь паслядоўна падымае і ставіць на зямлю адну за адной усе 4 нагі; змена ног па дыяганалі; рысь — паскораныя алюры ў 2 тэмпы: конь перастаўляе адначасова 2 нагі па дыяганалі; інахадзь — алюры ў 2 тэмпы: конь падымае і апускае то 2 левыя, то 2 правыя нагі; інахадзь шпарчэй за рысь; галоп — скачкападобныя алюры ў 3 тэмпы з безапорнай фазай; скачок — адштурхоўванне ад зямлі наперад адначасова 2 заднімі канечнасцямі. Штучныя алюры (у конным спорце і цыркавым мастацтве): парадная хада — конь ідзе рыссю, высока падымаючы і выцягваючы ногі; пасаж — скарочаная рысь; п’яфэ — пасаж на месцы; піруэт — заднія ногі на месцы, пярэднія апісваюць поўны круг.

Алюры: 1 — рысь; 2 — хуткая рысь; 3 — інахадзь (апора на правыя ногі); 4 — інахадзь (фаза свабоднага вісення); 5 — галоп; 6 — скачок.

т. 1, с. 292

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГАЛО́ЎНЫЯ ЧЛЕ́НЫ СКА́ЗА,

сінтаксічныя адзінкі ў форме слова ці спалучэння слоў, якія адыгрываюць асноўную ролю ў арганізацыі сказа. Да іх адносяцца дзейнік і выказнік 2-састаўнага сказа і галоўны член 1-састаўнага сказа. Дзейнік і выказнік сінтаксічна раўнапраўныя, узаемазалежныя, прадвызначаюць адзін аднаго і ў сваім аб’яднанні ўтвараюць структурную аснову сказа.

Могуць быць фармальна прыпадобненыя (каардынаваныя): «У небе звінелі жаваранкі» і непрыпадобненыя (некаардынаваныя): «Падрыхтаваць цікавы даклад — справа нялёгкая»; заўсёды цесна звязаны па сэнсе: «Грош цана такой рабоце». Паміж дзейнікам і выказнікам заўсёды існуюць прэдыкатыўныя адносіны; дзейнік звычайна абазначае прадмет, выказнік — адзнаку прадмета, паказвае на час яе выяўлення, суадноснасць выказвання з рэчаіснасцю. Галоўны член састаўнага сказа суадносіцца па форме з дзейнікам або выказнікам 2-састаўнага сказа, але адрозніваецца па значэнні: ён адзін фарміруе прэдыкатыўнае ядро, складае структурную аснову сказа («Раніца. Цішыня»; «Са смагі поўны п’ю карэц халоднага бярозавага соку»).

Літ.:

Беларуская граматыка. Ч. 2. Мн., 1986.

Л.І.Бурак.

т. 4, с. 470

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ДВАЙНО́ГА АДМАЎЛЕ́ННЯ ЗАКО́Н,

закон логікі, паводле якога адмаўленне адмаўлення (г.зн. паўторанае двойчы адмаўленне) дае сцвярджэнне. Напр.: «Калі няправільна, што сусвет не з’яўляецца бясконцым, то ён бясконцы». Гэты закон вядомы з часоў антычнасці. Стараж.-грэч. філосафы Зянон Элейскі і Горгій выкладалі яго так: калі з адмаўлення якога-н. выказвання выходзіць супярэчнасць, то мае месца двайное адмаўленне зыходнага выказвання, г.зн. яно само. Д.а.з. запісваецца ў вылічэнні выказванняў сучаснай матэм. логікі наступным чынам: a→A, што чытаецца так: «двайное адмаўленне a мае вынікам A» (знак → — знак імплікацыі, які адпавядае злучніку «калі, то»). Другі закон логікі, які гаворыць аб магчымасці не здымаць, а ўводзіць 2 адмаўленні, называюць зваротным Д.а.з.; двайное сцвярджэнне мае вынікам сваё двайное адмаўленне. Напр.: «Калі Шэкспір пісаў санеты, то няпраўда, што ён не пісаў санеты». Аб’яднанне гэтых 2 законаў дае поўны Д.а.з.: двайное адмаўленне раўназначна сцвярджэнню. Напр.: «Планеты не нерухомыя толькі ў тым выпадку, калі яны рухаюцца».

т. 6, с. 74

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)