АНЕМАФІЛІ́Я

(ад анема... + ...філія),

анемагамія, ветраапыленне, прыстасаванасць раслін да перакрыжаванага апылення з дапамогай ветру. Адзіны спосаб апылення ў хвойных. Характэрна таксама для многіх кветкавых раслін — злакаў, асаковых, многіх дрэвавых двухдольных раслін (бяроза, асіна, дуб, граб, ляшчына і інш.). У ветраапыляльных раслін звычайна адсутнічае або значна рэдукаваны калякветнік, шматлікія непрыкметныя кветкі сабраны ў суквецці, пазбаўлены афарбоўкі і паху, утвараюць шмат лёгкага сыпкага пылку і інш. Цвіценне часта адбываецца да разгортвання лісця.

т. 1, с. 365

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АГРЭГА́ТНЫЯ СТА́НЫ РЭ́ЧЫВА,

якасна розныя станы аднаго і таго ж рэчыва, якія адрозніваюцца характарам цеплавога руху часціц (атамаў, малекул). Адрозніваюць 3 агрэгатныя станы рэчыва: газ, вадкасць, цвёрдае цела (чацвёртым агрэгатным станам рэчыва часта наз. плазму). Рэчыва ў любым агрэгатным стане існуе пры пэўных умовах (т-ра, ціск), змены якіх вядуць да скачкападобнага пераходу з аднаго стану ў другі. Такая змена агрэгатнага стану рэчыва наз. фазавым пераходам першага роду.

т. 1, с. 87

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БРА́ЦІНА

(ад братчына — калектыўнае частаванне),

пасудзіна шарападобнай ці пукатай формы, часта з нізкім паддонам і конусападобным вечкам. Выкарыстоўвалася пераважна пры святочных застоллях, на памінках і інш. На Беларусі медныя і драўляныя браціны бытавалі ў 16—18 ст. Залатыя і сярэбраныя браціны з гравіраваным ці чаканеным арнаментам вядомы ў Расіі ў 16—17 ст., медныя і драўляныя — у нар. побыце 16—19 ст. У 19—20 ст. браціна — дэкаратыўны посуд.

І.М.Каранеўская.

т. 3, с. 253

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ВЯСНУ́ШКІ,

змены спадчыннага характару ў скуры чалавека, якія праяўляюцца гіперпігментнымі плямкамі. Праяўленне вяснушак часта бывае сямейным. Ва ўзросце 3—5 гадоў на адкрытых участках скуры (твар, нос, лоб, шыя, кісці рук і інш.) з’яўляюцца дробныя, акруглыя светла-карычневага колеру плямкі, якія паступова пігментуюць і павялічваюцца ад 2—3 да 5—8 мм у дыяметры. Паверхня іх гладкая. Найчасцей бывае ў бландзінаў і рыжавалосых людзей. Лячэнне: кераталітычныя і адбельвальныя сродкі.

т. 4, с. 402

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

currency [ˈkʌrənsi] n.

1. валю́та; гро́шы;

foreign currency заме́жная валю́та;

gold curren cy залата́я валю́та;

hard currency канверсі́йная валю́та;

paper currency папяро́выя гро́шы;

soft currency неканверсі́йная валю́та;

currency exchange абме́н валю́ты

2. грашо́вы абаро́т

3. ужыва́льнасць, ужы́тнасць;

give currency to smth. распаўсю́джваць што-н.;

This word is in common currency. Гэтае слова вельмі часта ўжываецца.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Pelle sub agnina latitat mens saepe lupina

Пад авечай шкурай хаваецца часта воўчая душа.

Под овечьей шкурой прячется часто волчья душа.

бел. Перабраўся воўк у аўчыну. Авечка, а з клыкамі. Анёлам ляцеў, а чортам сеў.

рус. Волк в овечьей шкуре. Гладка шёрстка, да коготок востёр. Глядит лисой, а пахнет волком.

фр. Le loup qui s’est fait agneau (Волк прикинулся овцой). Faire l’agneau (Прикинуться овечкой).

англ. Wolf in sheep’s clothing (Волк в овечьей шкуре).

нем. Ein Wolf im Schafspelz (Волк в шкуре овцы).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

bunk

[ˈbʌŋk]

1.

n.

вузкі́ ло́жак (ча́ста двух’я́русны); пало́к -ка́ m.

2.

v.i., informal

1) спаць на вузкі́м ло́жку

2) спаць абы-дзе́

We bunked in a barn — Мы спа́лі ў пу́ні

3) informal жыць у падсусе́дзях

You can bunk with me — Мо́жаць паспа́ць у мяне́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ко́жны

1. займ jder (jde f, jdes n, jde pl);

ко́жную хвілі́ну jde Minte, jden ugenblick;

ко́жны дзень jden Tag, täglich;

на ко́жным кро́ку auf Schritt und Tritt;

2. у знач наз м jder (часта ўжываецца з неазначальным артыклем), jdermann;

ко́жны паві́нен гэ́та ве́даць das muss jder wssen, das hat ein jder zu wssen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

вісе́ць, вішу́, вісі́ш, вісі́ць; вісі́м, вісіце́, вісяць; вісі́; незак.

1. Будучы прымацаваным да чаго-н., знаходзіцца ў вертыкальным становішчы без апоры.

Люстра вісіць над сталом.

Аб’ява вісіць на дзвярах.

Капялюш вісіць на вешалцы.

Самалёты вісяць над полем бою (перан.: лятаюць, кружачыся). Сукенка з аднаго боку вісіць (спадае, не аблягае фігуру). В. у паветры (перан.: знаходзіцца ў няпэўным становішчы). В. на тэлефоне (перан.: часта і доўга гаварыць па тэлефоне; разм.).

2. Выдавацца, выступаць уперад якой-н. сваёй часткай, навісаць.

Скала вісела над дарогай.

Бяда вісела над галавой (перан.).

Вісець над каркам (разм.) — дакучаць каму-н.

Вісець на валаску (разм.) — знаходзіцца ў небяспечным становішчы.

Вісець на карку (разм., неадабр.) — быць на ўтрыманні ў каго-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Вы́кідаць (БРС, Шат., Касп., Яруш., Бяльк.), вы́кідацца ’стараннай працай, руплівасцю выйсці з цяжкага становішча’; ’вырасці ў беднасці’; ’акрыяць’ (Янк. III); ’вырасці, выхавацца’; ’перанесці, перажыць пэўны час’ (Шат.), законч. трыванне выкінуцца ’нечакана з’явіцца’ (КЭС, лаг.). Гл. кідаць. Значэнне ’акрыяць’ або калька з літ., параўн. pasitaisýti ’акрыяць, паправіцца’ і taisýti ’выкідваць (штукі)’, або вынік незалежнага развіцця семантыкі дзеясловаў з прыстаўкай вы‑ і са значэннем руху знутры, якія вельмі часта набываюць пераносныя значэнні ’выйсці з цяжкага становішча, пазбавіцца ад бяды’; ’вырасці (у беднасці)’ і г. д.; параўн. выкачацца, выкруціцца.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)