няшча́сны, -ая, -ае.
1. Які церпіць гора, бяду, перажывае няшчасце.
Н. чалавек.
2. Які з’яўляецца няшчасцем, заключае ў сабе няшчасце.
Н. выпадак.
3. Які прыносіць няшчасце або прадвяшчае яго.
Н. дзень.
4. Які выражае прыгнечаны, гаротны і пад. стан.
Н. выгляд.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гнаі́ць, гнаю́, гно́іш, гно́іць; незак., каго-што.
1. Прыводзіць у стан гніення.
Г. дабро.
2. перан. Доўгі час трымаць каго-н. у невыносна цяжкіх умовах для жыцця.
Г. у турме.
|| зак. згнаі́ць, згнаю́, згно́іш, згно́іць; згно́ены.
|| наз. гнае́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адтапі́ць, -таплю́, -то́піш, -то́піць; -то́плены; зак., што.
1. Падаграваючы, прымусіць аддзяліцца, стваро́жыцца.
А. кіслае малако.
2. Расплавіўшы, ператварыўшы ў вадкі стан, аддзяліць адно рэчыва ад другога.
А. усе прымесі з сала.
|| незак. адто́пліваць, -аю, -аеш, -ае і адтапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абнясла́віць, -ла́ўлю, -ла́віш, -ла́віць; -ла́ўлены; зак., каго-што.
Распаўсюдзіць нядобрую славу пра каго-, што-н.; зганьбіць.
А. чалавека.
|| незак. абнеслаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і абнясла́ўліваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. (дзеянне) абнеслаўле́нне, -я, н., абнясла́ўліванне, -я, н. і (стан) абнясла́ўленне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прамя́ць, -мну́, -мне́ш, -мне́; -мнём, -мняце́, -мну́ць; -мні; -мя́ты; зак., каго-што (разм.).
Даць размяцца, рухам прывесці ў нармальны стан (пасля ляжання, стаяння і пад.).
П. коней. П. ногі.
|| незак. праміна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прамі́нка, -і, ДМ -нцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раздражні́цца, -дражню́ся, -дра́жнішся, -дра́жніцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Падвергнуцца ўздзеянню раздражняльніка.
Скура раздражнілася.
2. Прыйсці ў стан раздражнення, злосці.
3. Выклікаць, распаліць у сабе якое-н. жаданне.
|| незак. раздражня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз. раздражне́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стро́йны, -ая, -ае.
1. Прыгожа і прапарцыянальна складзены, з прыгожай фігурай.
С. юнак.
С. стан.
2. Правільна і роўна размешчаны.
Стройныя рады прысад.
3. 3 правільнымі суадносінамі паміж часткамі; паслядоўны.
Стройнае гучанне аргана.
С. хор галасоў.
|| наз. стро́йнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шал, -у, М -е, м.
1. Псіхічны стан чалавека, ахопленага вялікім гневам, узбуджэннем, шаленствам; раз’юшанасць.
Чалавек быў у шале і ні на што не зважаў.
2. мн. -ы, -аў. Гарэзлівасць, свавольства; гулянка.
Спыніце свае шалы.
Ад чужога шалу ў галаве круціцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ВЕГЕТА́ЦЫЯ
(ад лац. vegetatio узбуджэнне, ажыўленне),
стан актыўнай жыццядзейнасці раслінных арганізмаў, што выяўляецца ў іх росце і развіцці. Звычайна праяўляецца прыкметнымі марфал. і фізіял. змяненнямі, якія адбываюцца за вегетацыйны перыяд.
т. 4, с. 55
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
металапрака́тны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да пракаткі металаў. Металапракатны стан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)