4) Mus. a high note (voice) — высо́кая но́та (высо́кі го́лас)
5) у са́мым разга́ры
high summer — разга́р ле́та
at high noon — у са́мы по́ўдзень
6) дарагі́(цано́ю)
Strawberries are high in winter — Суні́цы дарагі́я ўзі́мку
7) вясёлы
high spirits — вясёлы прыўзьня́ты настро́й
2.
adv.
1) высо́ка
2) раско́шна, бага́та
to live high — жыць бага́та, на шыро́кую нагу́
to fly high Fig. — высо́ка лётаць, мець вялі́кія пля́ны, надзе́і, амбі́цыі
high and low — усю́ды
3.
n.
вышыня́f.
•
- high and mighty
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
most
[moʊst]1.
adj.
найвышэ́йшая ступе́нь ад much і many)
1) найбо́льшы (пра ча́стку, ко́лькасьць)
most people — бальшыня́ людзе́й
2) ама́ль усе́
Most children like candies — Ама́ль усе́ дзе́ці лю́бяць цуке́ркі
3) for the most part — перава́жна; бо́льшай ча́сткай; звыча́йна
2.
n.
бальшыня́, бо́льшасьць f.
most of them — бальшыня́ зь іх
3.
adv.
1) найбо́льш, найбо́лей
What most annoys me — Што найбо́льш злуе́ мяне́
2) ве́льмі
His speech was most convincing — Яго́ная прамо́ва была́ ве́льмі перакана́ўчая
3) most beautiful — са́мы прыго́жы, найпрыгажэ́йшы
4) most likely — найбо́льш праўдападо́бна, ма́быць
•
- at the most
- make the most of
- This is the most we can say
- get the most out of
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
miss2[mɪs]v.
1. прамахну́цца, не пацэ́ліць;
He fired at the target but missed it. Ён выстраліў у цэль, але прамахнуўся.
2. не заўва́жыць (што-н.);
You can’t miss their house, it’s the highest on the street. Вы не можаце не заўважыць іх дом, ён самы высокі на вуліцы.
3. не зразуме́ць;
She missed the joke. Яна не зразумела жарт.
4. прапусці́ць; спазні́цца;
He missed his breakfast. Ён не снедаў./Ён прапусціў снеданне;
miss the train/plane спазні́цца на цягні́к/самалёт
5. сумава́ць, марко́ціцца;
What did you miss most when you were abroad? Па чым вы больш за ўсё сумавалі, калі былі за мяжой?
6. пазбяга́ць;
You should miss the crowds. Вам трэба пазбягаць натоўпу.
miss out[ˌmɪsˈaʊt]phr. v. прапуска́ць, упуска́ць;
You have missed out the most important thing. Вы прапусцілі самае важнае.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
turn1[tɜ:n]n.
1. паваро́т; абаро́т;
a turn in the road паваро́т даро́гі;
the turn of a wheel абаро́т ко́ла
2. зме́на напра́мку, паваро́тны пункт;
a turn for the better зме́на да ле́пшага
3. чарга́
4. чарго́вы ну́мар у прагра́ме; вы́хад на сцэ́ну
5.infml нерво́вы шок
♦
at every turn на ко́жным кро́ку;
at the turn of the century на пача́тку стаго́ддзя;
by turns/in turn па чарзе́;
done to a turnBrE падсма́жаны ў са́мы раз;
do smth.a good/bad turn зрабі́ць каму́-н. до́брую/ке́пскую паслу́гу;
never do a hand’s turn не варухну́ць па́льцам, сядзе́ць скла́ўшы ру́кі;
one good turn deserves another за ла́ску ла́скай, аддзя́чваць за паслу́гу паслу́гай;
take a turn for the worse паго́ршваць, станаві́цца го́ршым;
take turns to do smth. рабі́ць што-н. па чарзе́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ВЕРАБ’ІНАПАДО́БНЫЯ
(Passeriformes),
атрад птушак. 4 падатрады: шыракадзюбы, або рагадзюбы (Eurylaimi), — 1 сям., 14 відаў у Афрыцы і Паўд.-Усх. Азіі; крыклівыя, або тыраны (Clamatores, або Tyranni), — 12 сям., амаль 1100 відаў пераважна ў Паўд. Амерыцы і тропіках Усх. паўшар’я; паўпеўчыя (Menurae) — 2 сям., 4 віды ў Аўстраліі; пеўчыя (Oscines) — 44—56 сям., каля 4000 відаў пашыраны па ўсім свеце. Усяго 60—72 сям., каля 5100 відаў. Складаюць амаль ⅔ (каля 63%) ад усіх птушак зямнога шара. Жывуць у арктычнай тундры, трапічных джунглях, пустынях, гарах, населеных пунктах. На Беларусі 92 віды з 19 сямействаў. Найб. пашыраны прадстаўнікі сям. валасянкавых, мухалоўкавых, уюрковых, сініцавых. Большасць пералётныя, часткова аселыя і вандроўныя.
Птушкі дробныя і сярэдніх памераў. Самы буйны з вераб’інападобных — крумкач (маса да 1,6 кг), дробныя — каралькі (5—7 г), некаторыя нектарніцы (3—4 г). Самцы ў большасці буйнейшыя за самак. У многіх выяўлены палавы дымарфізм у афарбоўцы, голасе. Прыстасаваны да жыцця на дрэвах, зямлі, скалах, здабывання корму ў вадзе. Манагамы, жывуць парамі, робяць складаныя гнёзды. Нясуць 4—8, радзей да 16 стракатых або аднаколерных яец, часта нясуцца 2 і больш разы за год. Большасць насякомаедныя, ёсць усёедныя (крумкачовыя), раслінаедныя. У асноўным карысныя лясной і сельскай гаспадарцы. У Чырв. кнізе МСАП 84 віды і 66 падвідаў, у Чырв. кнізе Беларусі 2 віды саракушаў.
Літ.:
Жизнь животных. Т. 6. Птицы. 2 изд. М., 1986;
Никифоров М.Е., Яминский Б.В., Шкляров Л.П. Птицы Белоруссии: Справ.-определитель гнезд и яиц. Мн., 1989.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АКТА́ВА (італьян. ottava ад лац. octava восьмая) у акустыцы, пазасістэмная безразмерная адзінка частотнага інтэрвалу. Абазначаецца — акт. 1 акт. — інтэрвал паміж дзвюма частотамі, лагарыфм адносіны якіх пры аснове 2 роўны адзінцы, што адпавядае адносіне верхняй гранічнай частаты да ніжняй гранічнай частаты, роўнай 2.
У музыцы, 1) восьмая ступень дыятанічнага гукарада. Мае аднолькавую назву з зыходнай, аднародная з ёю ў гучанні, але адрозніваецца вышынёю.
2) Самы нізкі па вышыні з абертонаў, якія ўваходзяць у склад кожнага гуку; лічбы ваганняў актавы і зыходнага гуку суадносяцца як 2:1.
3) Частка муз. гукарада, якая ўключае 7 асн. ступеняў дыятанічнага гукарада ці 12 гукаў (паўтонаў) храматычнай гамы ад «до» да «сі». Усяго ў муз. гукарадзе 7 поўных і 2 няпоўныя актавы: субконтрактава (3 верхнія гукі — A2, B2, H2), контрактава, вялікая, малая, 1-, 2, 3, 4, 5-я (адзін ніжні гук — C5) актавы. Найб. поўнае ўяўленне пра падзел гукавой шкалы на актавы дае клавіятура фп. (гл.рыс.).
4) Інтэрвал, які ахоплівае 8 ступеняў дыятанічнага гукарада і складаецца з 6 цэлых тонаў.
5) Назва самага нізкага баса (актавіст) у практыцы харавых спеваў.
У паэзіі — васьмірадковая страфа з цвёрдым спалучэннем рыфмы: першыя 6 радкоў аб’яднаны дзвюма перакрыжаванымі рыфмамі, а 2 апошнія — сумежнымі (АбАбАбвв), з чаргаваннем мужчынскіх і жаночых клаўзул. Узнікла ў італьян.нар. паэзіі, росквіту дасягнула ў эпоху Адраджэння (Л.Арыёста, Т.Таса, Л.Камоэнс). Актавай напісаны «Дон Жуан» Дж.Байрана, «Домік у Каломне» А.Пушкіна. У бел. паэзіі да актавы ўпершыню звярнуліся Я.Купала («Спроба актавы») і М.Багдановіч («Актава»).
быть в бли́зких отноше́ниях с кем быць у блі́зкіх адно́сінах з кім;
не бли́зкий свет не блі́зкі свет;
бли́зок ло́коть, да не уку́сишь блі́зка ло́каць, ды не ўку́сіш;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ра́нні, ‑яя, ‑яе.
1. Які мае адносіны да рання; ранішні. Узлескам ранняю парою. Туды, дзе хтось траву касіў, На луг стары, да вадапою Усёй сям’ёй ідуць ласі.Прыходзька.У аўтобусе ў ранні час было цеснавата, ехала многа людзей на першую змену.Кулакоўскі.Шыбы акон ружавелі раннім світаннем.Лынькоў.Хутка накінуўшы Белы халат, [Лена] Распачынае свой ранні прыём.Броўка.
2. Які з’яўляецца самай першай, пачатковай парой якога‑н. часу. Ранні вечар. Ранняе дзяцінства. □ З самай ранняй вясны гаманлівыя гракі працавіта расцягвалі мачалістыя валокны [кары] на свае грачыныя гнёзды.Лынькоў.// Які з’яўляецца пачаткам пэўнага працэсу, першай стадыяй развіцця. Ранняе сярэдневякоўе. Ранні рамантызм.// Першы па часе. Ранні госць. □ — Самы ранні ты, Петрусёк, — ласкава сказала .. [школьная старожка], разагнуўшы спіну.Якімовіч.Паўтарэнне купалаўскіх матываў знаходзіў у ранніх вершах Міхася. Васілька Валянцін Таўлай.Бугаёў.Пралескі ранняй чысты цюбік Вазьмі, як лекі, патрымай.Голуб.
3. Які наступае раней, чым звычайна (пра поры года, час сутак і пад.). Ранняя зіма. □ Вясна тым годам была ранняя і цёплая.Кавалёў.// Які адбываецца, праходзіць, з’яўляецца раней, чым звычайна. Ранняя сяўба. Ранняя жаніцьба. Ранняя смерць. □ [Аржанец:] — Усё жыццё ты будзеш рад за сваю раннюю сталасць, за сваю салдацкую маладосць.Брыль.// Які рана вырастае, становіцца спелым. Ранняя гародніна. Раннія яблыкі.
•••
Абагнаць раннюю расугл. абагнаць.
Малады, ды раннігл. малады.
Ранняя птушкагл. птушка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
старэ́йшы, ‑ая, ‑ае.
1.Выш. ст.дапрым. стары.
2. Той, якому больш гадоў у параўнанні з кім‑н.; самы дарослы сярод каго‑н. Старэйшая сястра. □ Андрэй, старэйшы Пракопаў сын, быў у Чырвонай Арміі.Колас.Петрусю, старэйшаму брату Шурыка, споўнілася сем год, і ён пайшоў у школу.Арабей./узнач.наз.старэ́йшы, ‑ага, м.; старэ́йшая, ‑ай, ж.За ўсё сваё жыццё, якое пачало адкладвацца ў памяці пасля смерці маткі, .. [Данік] прывучыўся слухаць старэйшых.Грамовіч.// Ужываецца пры прозвішчы для таго, каб падкрэсліць розніцу ў пакаленнях, у гадах. Заехалі да старэйшага Крушынскага, які піша вершы пад псеўданімам Антон Цярэшка.Бядуля.
3. Які даўно існуе, узнік, утварыўся. Старэйшы тэатр краіны. □ Стамбул лічыцца адным са старэйшых еўрапейскіх гарадоў: ён быў заснаваны візантыйцамі дзве тысячы семсот гадоў назад.«Полымя».Добрушскі цэлюлозна-папяровы камбінат «Герой працы» — старэйшае прадпрыемства Беларусі.«ЛіМ».// Які даўно займаецца чым‑н.; вопытны, спрактыкаваны. П’ер Паола Пазаліні — старэйшы майстар італьянскага кіно.«Маладосць».// Найстарэйшы. [Жэня:] — А ты [Васіль] пагавары з самымі старэйшымі бабулямі і дзядулямі.Якімовіч.
4.узнач.наз.старэ́йшыя, ‑ых. Дарослыя; проціл. дзеці. Пад Сталінград на выручку старэйшым Мы не спазніліся ні на хвіліну.Аўрамчык.Маруся кажа, што над старэйшымі нельга насміхацца.Мыслівец.
5. Які стаіць вышэй у параўнанні з кім‑н. па званню, пасадзе, службоваму становішчу. Веставы стараўся не дыхаць, шукаў вачыма старэйшага па званню.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суты́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Рмн. ‑чак; ж.
1. Кароткі бой, узброенае сутыкненне. Пасля гарачых баявых сутычак з варожымі бандамі .. адбылося незабыўнае спатканне партызан з франтавікамі.Брыль.У сутычцы з казакамі .. [Багушэвіч] быў паранены ў нагу.С. Александровіч.// Пра палітычныя канфлікты, класавыя баі. Беларуская нацыяналістычная буржуазія ў самы разгар рэвалюцыі, у момант вострых класавых сутычак выкарыстоўвала беспартыйнасць у якасці сваёй ідэалагічнай зброі.Івашын.Барацьба выступае ў рамане не як сутычка двух строга размежаваных варожых лагераў, а як складаны, супярэчлівы працэс грамадскага развіцця.Хромчанка.// Бойка, сутыкненне. Сутычка была немінучая, тым болей, што насарогі заўсёды ахвотнікі пабіцца.Маўр.Усе хлапчукі ў навакольных вёсках былі ўпэўнены, што пры сутычках з чужымі .. [Павел] бярэ ў рукі дручок і разбівае ўсім галовы.Кулакоўскі.
2. Спрэчка, сварка, лаянка. [Таня] аналізавала свае адносіны да гэтага чалавека і прыпамінала, як яны складаліся і як прывялі да ўчарашняй сутычкі.Машара.[Мікульскі і Шаблюк] пасля ранішняй сутычкі адчувалі сябе ніякавата.Марціновіч.
3.перан. Сутыкненне чаго‑н. супярэчнага, несумяшчальнага, а таксама сама супярэчнасць. Сутычка інтарэсаў. Сутычка розных тэндэнцый. □ Куды падзелася яно — немаўля, з’яўленне якога на свет адзначана гэткім выбухам страсцей, сутычкай жорсткасці і гуманізму, высакароднасці і нізкасці?Мехаў.
4. Тое, што і сутыкненне (у 1 знач.). Мы мімаволі ўцялі галовы ў плечы, кожную секунду чакаючы або сутычкі, або якога акрабатычнага піруэта.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)