усходцы, ‑аў; адз. няма.
Разм. Невялікія ўсходы 2. На ўсходцах.. хаты [Ваня] прысеў на сухую прыступку, зняў боты і выліў з іх ваду. Кулакоўскі. Люблю маленькія ўтульныя гасцініцы з.. рыпучымі ўсходцамі крутых лесвіц. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цыпачкі, ‑чак; адз. няма.
Разм. Тое, што і цыпкі 2. Як вінаватыя, на цыпачках выходзяць санітары. Крапіва. — Палягчэла ёй? Спіць? — нават на цыпачкі стаў хлопец, каб не нарабіць залішняга грукату сваімі ботамі. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чалеснікі, ‑аў; адз. няма.
Уваходная выемка ў печы. [Дзед] падышоў да прыпечка, выняў з-пад чалеснікаў абсмаленую засланку. Бядуля. У хаце стол, накрыты абрусам, чыстая падлога, з чалеснікаў печы смачна пахне недаваранай стравай. Каваль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Галду́шка ’гузік з аўчыны’ (Шатал.). Цёмнае слова, няма адпаведнасцей у суседніх мовах. Магчыма, тут нейкая аснова *голд‑, якая азначала ’штосьці круглае, камяк, катылёк’. Параўн. (але гэта вельмі няпэўна) рус. дыял. голды́жина (пск.) ’купіна’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Не́туці ’няма’ (Касп., в.-дзв., расон., шум., Сл. ПЗБ), рус. нетути, нетуть ’тс’. Да нет (нету), ‑ці (‑ти, ‑ть), першапачаткова форма dat. ethicus 2‑й ас. адз. л. асабовага займенніка (Фасмер, 3, 67).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адбой, ‑ю, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. адбіваць — адбіць (у 2 знач.) і адбівацца — адбіцца (у 2 знач.).
2. Гукавы сігнал, які апавяшчае аб заканчэнні чаго‑н. Дзяжурны афіцэр пасля адбою Абход чарговы робіць. Зарыцкі. Даў адбой гарніст, і ўсе мы Спаць паклаліся на сене. Нядзведскі. // перан. Перапынак у працы, дзеянні; спачын. Ні ўдзень, ні ўноч не ведалі адбою мы. Макаль.
3. Маркіровачны малаток. Знайшлі два пні сантыметраў па трыццаць, пабілі іх штрафным адбоем. Ермаловіч. // След, знак ад маркіровачнага малатка. [Хама Хаміч:] — Пад’едзьце, Лявон Свірыдавіч, бліжэй... Бачыце — адбою на бярвеннях няма. — Ну, адбою тут вы не знойдзеце, — спыніў яго Лявон Свірыдавіч, — гэта ж верхавіны, а адбой на камлях. Корбан.
•••
Адбою няма (не будзе) ад каго-чаго гл. няма.
Біць (даць) адбой гл. біць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нечага 1, нечаму, нечага, нечым, не аб чым.
1. займ. адмоўны (ужываецца з інф. у ролі галоўнага слова). Няма нічога, каб... Чытаць нечага, трэба ісці ў бібліятэку. Хлеба нечым нарэзаць. ▪ Жыць весела, ды есці нечага. Прыказка.
2. займ. неазначальны ў Р (ад займ. нешта). Чагосьці. У хаце адна Аўгінька. Яна стаіць і глядзіць нечага ў акно. Зарэцкі. Для нечага ж дадзены чалавеку і смутак і туга. Васілёнак.
3. часціца. Разм. Лепш бы; дарэчы. Узяў бы нечага ўсё. ▪ Пятрусь сеў на воз, сарваў сваю злосць на кані, сцебануўшы яго пугаю разоў са тры, каб заадно нечага і жонцы задаць страху. Колас.
нечага 2, у знач. безас. вык., з інф.
Не трэба; няма патрэбы, няма сэнсу. І думаць нечага. Нечага спяшацца.
•••
Нечага на бога ківаць гл. ківаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
routine2 [ru:ˈti:n] adj.
1. рэгуля́рны; чарго́вы; які́ адпавядае заве́дзенаму пара́дку;
routine duties вы́значаныя службо́выя абавя́зкі;
It’s just a routine medical examination, nothing to get worried about. Няма чаго хвалявацца – гэта звычайны медагляд.
2. манато́нны, шабло́нны
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
упы́н м, упы́нак м разм:
яму́ няма́ ўпы́ну er ist nicht zu bändigen;
без упы́н(к)у hémmungslos, únaufhaltsam;
не ве́даць упы́н(к)у sich nicht mäßigen können*; kéine Grénzen kénnen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
магчы́ма
1. вык безас möglich, es kann sein;
калі́ магчы́ма wenn möglich;
2. у знач пабочн слова (можа быць, можа) vielléicht;
магчы́ма яго́ няма́ до́ма vielléicht ist er nicht zu Háuse
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)