сціск, ‑у, м.
1. Спец. Дзеянне паводле знач. дзеясл. сціскаць — сціснуць.
2. Стан паводле знач. дзеясл. сціскацца — сціснуцца.
3. Цесната, адсутнасць свабоднага месца. Мы дзяліліся задумамі і чыталі пачатыя творы напярэдадні пераезду Чорнага ў доўгачаканую і, як на страшэнны жыллёвы сціск першай пасляваеннай восені, добрую кватэру. Лужанін. // Штурханіна ў натоўпе, таўкатня. Людзі душыліся ў сціску, уцякаючы. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уразбро́д, прысл.
У беспарадку, паасобку, нядружна. Курсанты павярнуліся ўразброд. Новікаў. Птушкі выбраліся скора, Чарадою і ўразброд. Глебка. Некаторыя [дзяўчаты] спужаныя ад нечаканасці, другія са здзіўленнем адарваліся ад працы, паспешна разагнуліся, прывіталіся ўразброд... Васілевіч. // перан. Без лагічнай паслядоўнасці (пра думкі, словы і пад.). Людзі перагаворваліся вяла, за няшчырымі ўразброд словамі хаваліся нейкія важныя думкі, а можа, і справы. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хто-ніхто́, каго-нікаго, каму-нікаму, каго-нікаго, кім-нікім, аб кім-нікім, займ. неазначальны.
Хто-небудзь з людзей; некаторыя людзі. Хто-ніхто выходзіў араць на зіму, сеяць жыта, капаць бульбу. Каваленка. Хто-ніхто з хлопцаў не саромеўся без запрашэння, без тостаў каштаваць пастаўленае на сталы пітво, але толькі ў тым пакоі, які адводзіўся для моладзі. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чужазе́мны, ‑ая, ‑ае.
З чужой краіны, з чужых зямель; іншаземны. Самаахвярным барацьбітам з чужаземнымі захопнікамі людзі аддавалі апошні акраец хлеба, апошнюю чыстую кашулю. Паслядовіч. Чыталі мсціўцы Пушкіна радкі Аб тым, як нашы продкі пад Палтавай Грамілі чужаземныя палкі. Аўрамчык. // Замежны, не мясцовы. Бледны твар. Чужаземны акцэнт. Выраз вуснаў сухі і тонкі. Цьмяна бліскаюць на руцэ Тройчы вылінялыя пярсцёнкі. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпана́, ‑ы, ж., зб.
Разм. груб.
1. Злачынцы, бадзягі, беспрытульнікі. [Лукаш:] — Мы што хочам ядзім. І спім дзе хочам... Дрэнна толькі, што пачалі лавіць шпану ды ў прытулак забіраць. Лобан.
2. Дзеці, маладыя людзі, якія не прытрымліваюцца прынятых правіл паводзін, не могуць ацаніць свае ўчынкі. На задняй пляцоўцы тоўпілася шпака, смаркачы гадоў па шаснаццаць. Яны лаяліся. Паўлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
acoustics
[əˈku:stɪks]
n., pl.
1) аку́стыка, акусты́чнасьць f.
The acoustics were so good that people in the last row could hear the speaker well — Аку́стыка была́ така́я до́брая, што лю́дзі ў апо́шнім ра́дзе маглі́ до́бра чуць прамо́ўцу
2) аку́стыка f. (наву́ка пра гу́кі)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
до́брый в разн. знач. до́бры;
до́брые глаза́ до́брыя во́чы;
до́брое де́ло до́брая спра́ва;
до́брые изве́стия до́брыя ве́сткі;
до́брый знако́мый до́бры знаёмы;
лю́ди до́брые уст., нар.-поэт. лю́дзі до́брыя;
оста́вить о себе́ до́брую па́мять разг. пакі́нуць аб сабе́ до́брую па́мяць;
до́брое у́тро до́брай ра́ніцы;
до́брый день до́бры дзень;
до́брой но́чи дабра́нач, до́брай но́чы;
бюро́ до́брых услу́г бюро́ до́брых паслу́г;
◊
лю́ди до́брой во́ли лю́дзі до́брай во́лі;
будь добр будзь ла́ска́вы, зрабі́ ла́ску;
бу́дьте добры́ бу́дзьце ла́ска́вы, зрабі́це ла́ску;
чего́ до́брого чаго́ до́брага;
до́брый ге́ний до́бры ге́ній;
в до́брый час у до́бры час.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Únsere
sub
der ~ (die ~, das ~, die ~n) — наш (на́ша, на́шае, на́шы); пры ўказанні на прыналежнасць да дзейніка свой (свая́, сваё, свае́)
das ~ — сваю́ маёмасць
wir tun das ~ — мы зро́бім сваё [што ў на́шых сі́лах]
die ~n — на́шы, на́шы блі́зкія [ро́дныя]; на́шы [свае́] лю́дзі [прыхі́льнікі]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
буй
1. Узгорак, адкрытае, ветранае месца (Лёзн., Нясв., Рэч., Слаўг., Сміл. Шат., Смален. Дабр.).
2. Высокае бойкае месца, плошча, тачок, дзе збіраюцца людзі (Слаўг.).
3. Моцны, халодны вецер (Лёзн., Мсцісл. Юрч., Рэч., Смален. Дабр.).
4. Схіл гары, узгорка, ніжэй якога мясцовасць ужо роўная (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
◎ Право́дніца ’наступная нядзеля пасля Вялікадня (Паскі)’ (Гарэц., Мядзв.), правадная (нядзеля) ’памінальная’ (Нас.), приводная нядзеля, правадной ’Фаміна нядзеля’ (Шат.), правадны ’паслявелікодны’ (Мат. Гом.), провад ’паніхіда’ (Нас.). Рус. дыял. провады ’радаўніца, памінанне памерлых’, ’пахаванне’, ’праводзіны вясны’, проводная педеля ’Фаміны тыдзень’, укр. провады ’Фаміны тыдзень’, ’праводзіны русалак песнямі ў першы панядзелак пасля свят Сёмухі’, польск. przewocinica, przewodniczna, przewodna niedziela ’першы тыдзень пасля Вялікадня’, чэш. provod, provodm nedele ’першая нядзеля пасля Вялікадня’. Да праводзіць. У рымска-каталіцкай абраднасці назва тлумачыцца тым, што ў гэты дзень новаахрышчаныя людзі ішлі “провадам” да храма, або тым, што ў гэту нядзелю адбывалася працэсія да храма з вяночкамі. Але, відаць, першаснае значэнне — гэта сляды дахрысціянскага культу памерлых і ўшанавання духаў прыроды, як гэта захавалася ва ўсходніх славян (гл. Махэк₂, 452).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)