нагляда́льны, -ая, -ае.
1. Уважлівы, які ўмее добра назіраць, падмячаць.
Н. чалавек.
2. Які служыць для наглядання за кім-, чым-н.
Н. пункт.
|| наз. нагляда́льнасць, -і, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
неадлу́чны, -ая, -ае.
1. Які пастаянна знаходзіцца пры кім-, чым-н.
Н. спадарожнік.
2. Такі, у час якога нікуды не адлучаюцца.
Неадлучнае дзяжурства.
|| наз. неадлу́чнасць, -і, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
не́кага, не́каму, не́кага, не́кім, не́ аб кім; займ.
1. адмоўны, з інф. Няма нікога, каб...
Некаму адправіць пісьмо.
2. неазнач., з Р (ад займенніка «нехта»). Кагосьці.
Тут некага не хапае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падхалі́м, -а, мн. -ы, -аў, м.
Нізкі, подлы ліслівец, які запабягае перад кім-н., каб дамагчыся свайго.
|| ж. падхалі́мка, -і, ДМ -мцы, мн. -і, -мак.
|| прым. падхалі́мскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пажані́цца, -жэ́німся, -жэ́ніцеся, -жэ́няцца, -жаніцеся; зак., з кім і без дап.
1. гл. жаніцца.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Ажаніцца — пра ўсіх, многіх.
Моладзь пажэніцца.
Сыны ўжо пажаніліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазбяга́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. гл. пазбегнуць.
2. каго-чаго і з інф. Унікаць каго-, чаго-н., ухіляцца ад каго-, чаго-н.
П. знаёмых.
П. сустракацца з кім-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ты́цкаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
Тое, што і тыкаць¹.
◊
Ты́цкаць у нос каму (каго-што) або кім-чым (разм., неадабр.) — непачціва папікаць, папракаць каго-н.
|| наз. ты́цканне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гандлява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; незак.
1. кім-чым, з кім-чым і без дап. Весці гандаль. Гандляваць лесам. Гандляваць з суседнімі краінамі. Вучыцца гандляваць. // перан.; кім-чым. Рабіць што‑н. прадметам гандлю, паступацца чым‑н. высакародным дзеля нежывы, матэрыяльнай выгады. Гандляваць сумленнем.
2. Быць гандляром, займацца гандлем як прафесіяй. Марцін зноў пачаў гандляваць. Цяпер рабіў гэта асцярожна, меў толькі невялікую мясную краму, асноўны капітал трымаў на кніжцы. Карпюк. // Прадаваць, адпускаць тавар пакупнікам. Гандляваў цэлы дзень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сквіта́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак., з кім-чым.
Разм. Разлічыцца з кім‑н., аддаць доўг каму‑н. // перан. Пакончыць разлікі з кім‑, чым‑н., скончыць якую‑н. справу. Цяпер няма назад адходу! Скідай з дарогі перашкоду, Ні перад чым не запыняйся І з гэтай спадчынай сквітайся, Што асталася ад бацькоў — Зямелькі некалькі шматкоў. Колас. // перан. Адпомсціць каму‑н. за што‑н. — Няхай, мы яшчэ з ім сквітаемся, — сказаў .. [Чыжык] на вялікае здзіўленне Зосі. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Паша́на ’павага’ (ТСБМ, Гарэц.), пашанаванне (у выразе: мець у пашанаванні) ’шанаваць’ (Нас.), дзярж. пашанота ’пашана, дагляд’ (Нар. сл.), пашанотны ’шаноўны, прыстойны’ (Нар. сл.). Да шанава́ць (гл.), якое з польск. szanować < ст.-польск. szonować < ням. schonen ’прыгожа з кім-н. абыходзіцца’ < schön ’прыгожа’ (Брукнер, 540).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)