Verbum

прыста́ўка, -і, ДМ -ўцы, мн. -і, -та́вак, ж.

1. Тое, што прыстаўлена, далучана да чаго-н.

Тэлевізійная п.

2. У граматыцы: частка слова, марфема, якая стаіць перад коранем; прэфікс.

|| прым. прыста́вачны, -ая, -ае (да 2 знач.).

Прыставачныя дзеясловы.

до́пуск, -у, мн. -і, -аў, м.

1. Права на ўваход, доступ куды-н.

Мець д. у лабараторыю.

Д. да хворага.

2. Гранічна дапушчальнае адхіленне ад патрэбнага памеру пры вырабе чаго-н. (спец.).

|| прым. дапускны́, -а́я, -о́е (да 2 знач.).

часці́на, -ы, мн. -ы, -цін, ж. (разм.).

Тое, што і частка (у 1—3 знач.); вялікая, значная частка чаго-н.

○

Часціны мовы — лексіка-граматычныя разрады слоў, якія характарызуюцца агульнымі лексічнымі і граматычнымі адзнакамі, агульнасцю асноўных сінтаксічных функцый у сказе.

мацава́ць, мацу́ю, мацу́еш, мацу́е; мацу́й; мацава́ны; незак., што.

1. Трывала прымацоўваць.

М. трос.

2. перан. Рабіць моцным, узмацняць.

М. абарону краіны.

3. У горнай справе: устанаўліваць крапеж.

4. Правяраць моц чаго-н. (разм.).

М. яйка.

|| наз. мацава́нне, -я, н.

размякчы́цца, -чу́ся, -чы́шся, -чы́цца; -чы́мся, -чыце́ся, -ча́цца; зак.

1. Стаць мяккім, размякнуць пад уздзеяннем чаго-н.

Пластылін размякчыўся ў цяпле.

2. перан. Прыйсці ў стан душэўнай лагоднасці, стаць ласкавым, добрым.

|| незак. размякча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. размякчэ́нне, -я, н.

разрабі́ць, -раблю́, -ро́біш, -ро́біць; -ро́блены; зак., што.

1. Апрацаваўшы, падрыхтаваць для выкарыстання, зрабіць прыгодным на што-н., для чаго-н.

Р. участак лесу.

2. Расшырыць шляхам апрацоўкі.

Р. дзірку.

|| незак. разрабля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і разро́бліваць, -аю, -аеш, -ае.

растрыво́жыць, -жу, -жыш, -жыць, -жаны; зак.

1. каго-што. Выклікаць у кім-н. моцную трывогу; устрывожыць.

Р. непрыемнай навіной.

Р. душу.

2. што. Прычыніць боль, дакрануўшыся да чаго-н. балючага; развярэдзіць (разм.).

Р. рану.

|| незак. растрыво́жваць, -аю, -аеш, -ае.

стапрацэ́нтны, -ая, -ае.

1. Які мае ў сабе сто працэнтаў чаго-н.

С. раствор.

2. Які поўнасцю адпавядае норме, якім-н. патрабаванням.

Стапрацэнтнае выкананне плана.

3. Сапраўдны, поўнасцю выражаны ў сваіх якасцях (разм.).

С. інтэлігент.

|| наз. стапрацэ́нтнасць, -і, ж.

старо́нні, -яя, -яе.

1. Які не мае адносін да гэтага калектыву, сям’і і пад.; чужы.

Староннія людзі.

2. Не свой, не ўласны, чый-н.

Старонняя падтрымка.

3. Які не мае непасрэдных, прамых адносін да чаго-н.; пабочны.

С. шум.

увалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; -ло́к, -лакла́, -ло́; -ло́чаны; зак., каго-што (разм.).

1. Уцягнуць, з цяжкасцю ўнесці ўнутр чаго-н.

У. мех з бульбай у сенцы.

2. Украсці.

Воўк увалок авечку.

|| незак. увалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.