Перале́злы ’стары’ (астрав., Сцяшк. Сл.). Да пера- і ле́зці (гл.); звычайна аблезлы, разлезлы ’тс’; магчыма, тут мае месца канкурэнцыя прыставак *per‑ і *ab‑, характэрная для балта-славянскага пагранічча, параўн. перамагаць/абмагаць ’браць верх, адолець’ (Непакупны, Связи, 85).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паку́льIIзлучн.
1. (утойчасяк) während, solánge;
пагавары́ з ім, паку́ль ён тут sprich mit ihm, solánge er da ist;
2. (датагочасу, пакуль) bis;
пачака́й, паку́ль ён пры́йдзе wárte, bis er kommt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Астрыжо́нак ’коратка астрыжаны хлопец ці дзяўчына’ (Сцяц.). Нармальнае для беларускай мовы ўтварэнне астры́жанак, Таму тут, відаць, асновай было слова астрыжо́ны, якое суадносіцца з дзеясловам астрыгчы, але, магчыма, было запазычана з польск.ostrzyżony (з узнаўленнем р на месцы ш).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Піго́лік ’чыгун’ (лельч., Мат. Гом.). Няясна. Магчыма, з італ.piccolo ’малы’, тут: ’маленькі гаршчок’ > ’чыгунчык’ > ’чыгун’, параўн. польск.pikui ’маленькае касое акенца ў каморы’, pikuiа ’дробязь, рэч без вартасці’, ці з чэш.pikitla ’дробная манета’ < ’пал. piccola ’малая’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wínken
vi, vt рабі́ць знак (рукой), маха́ць, ківа́ць (галавой); мігну́ць, маргну́ць
dem Kéllner ~ — зрабі́ць знак руко́й афіцыя́нту
j-n zu sich (D) ~ — падклі́каць каго́-н. зна́кам [жэ́стам]
uns winkt nichts dabéi — разм. нам тут нічо́га не перапада́е, нам няма́тут на што спадзява́цца
dir ~ gróße Zíele — цябе́ чака́е вялі́кая бу́дучыня
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
варо́тцы, ‑аў; адз.няма.
1.Памянш.да вароты; невялікія вароты.
2. Уваход у двор пры варотах або пры браме; брамка, веснічкі. Тут пачуўся званок, бразнулі варотцы і з’явіўся збянтэжаны Уладзімір Кавальскі.Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ві́цязь, ‑я, м.
У Старажытнай Русі — храбры воін, герой. Тут ляжыць ён — рускі віцязь, Над Дняпром ля самай кручы.Зарыцкі.Ляжыць ён, як віцязь, У стоптаным жыце. Маці спаткаеце — Не кажыце.Сурначоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Абл. Капнуць. «А што, каб гэтай гразі нацягаць на поле, — думаў, ходзячы тут, Лабановіч. — Поле ж пустое: капарні нагою — і жоўтага пяску дастанеш».Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ато́сы, атос; адз. атоса, ‑ы, ж.
Драцяныя або з жалезных прутоў, рэменю і інш. цяжы ў возе. Антось агледзеў тут прылады, Калёсам добра даў «памады»,.. А напамадзіўшы калёсы, Паправіў вітыя атосы.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ацале́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Астацца цэлым, непашкоджаным сярод разбуранага, уцалець. Як ацалелі дрэвы тут кругом, Дзе фронт узрыў снарадамі грунт шэры?Танк.// Астацца жывым, не загінуць. Ацалець у жорсткім баі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)