прадугле́дзець, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., што.
Наперад убачыць, угадаць магчымасць чаго‑н. — Я пачуў чужыя крокі і схапіўся за пісталет. Ён [Савіч] прадугледзеў гэта. Сказаў з-за вугла: «Не ўздумайце страляць». Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
далёка, прысл.
1. На вялікай адлегласці ад чаго-н.
Школа знаходзіцца д.
2. у знач. вык. Пра значную адлегласць да каго-, чаго-н.
Д. пайсці (таксама перан.: дабіцца поспехаў у жыцці). Д. зайсці (таксама перан.: выйсці за межы дапушчальнага). Д. завесці (таксама перан.: мець сур’ёзныя вынікі). Далей у лес — больш дроў (прыказка). Да вёскі яшчэ д.
3. у знач. вык. Пра няскоры надыход чаго-н.
Да зімы д.
4. безас., у знач. вык. Шмат чаго не хапае ў параўнанні з кім-, чым-н.
Мне да цябе д.
◊
Далёка хадзіць не трэба за чым (разм.) — лёгка прывесці прыклад, доказ для пацвярджэння чаго-н.
За прыкладамі далёка хадзіць не трэба.
Далёка не заедзеш чым або на чым (разм.) — многага не даб’ешся, не будзе толку.
На хлусні далёка не заедзеш.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ГАЁЎНІК,
службовая асоба ў ВКЛ у 15—16 ст. Сачыў за гаямі з бортнымі дрэвамі, збіраў мядовую даніну, за што атрымліваў адпаведную яе частку. Падпарадкоўваўся намесніку.
т. 4, с. 423
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ме́гаран
(гр. megaron = вялікая зала)
тып старажытнагрэчаскага жылля ў выглядзе прамавугольнай пабудовы з порцікам у тарцы, за якім змяшчалася зала з ачагом пасярэдзіне.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
нядба́йнік, ‑а, м.
Разм. Той, хто нядбайна адносіцца да сваіх абавязкаў, да справы. Разам з іншымі рабочымі Вроня змагаецца з безгаспадарнасцю, з нядбайнікамі, з-за якіх шмат прадукцыі ідзе ў брак. Кудраўцаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паказа́цца, -кажу́ся, -ка́жашся, -ка́жацца; -кажы́ся; зак.
1. З’явіцца, стаць бачным.
З-за павароту паказалася машына.
2. Прыйсці, з’явіцца дзе-н.
П. дзе-н. пасля доўгай хваробы.
3. каму. Даць каму-н. паглядзець на сябе, агледзець сябе.
Ну, пакажыся, як ты выглядаеш у новым гарнітуры.
П. ўрачу.
|| незак. пака́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
панчо́хі, -чо́х, адз. панчо́ха, -і, ДМ -чо́се, ж.
Выраб машыннага або ручнога вязання, які надзяваецца на ногі і заходзіць за калені.
Капронавыя п.
Конь у панчохах (перан.: з белай, светлай поўсцю на ніжніх частках ног; спец.).
|| памянш. панчо́шкі, -шак, адз. панчо́шка, -і, ДМ -шцы, ж.
|| прым. панчо́шны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
папіса́ць, -пішу́, -пі́шаш, -пі́ша; -пішы́; зак.
1. што і без дап. Правесці некаторы час за пісаннем чаго-н.
2. каго-што. Занесці ў спіс усё, многае або ўсіх, многіх (разм.).
П. усіх у гурток.
◊
Нічога не папішаш (разм.) — нічога не зробіш, іншага выйсця няма, даводзіцца мірыцца з тым, што ёсць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
данасі́ць, -нашу́, -но́сіш, -но́сіць; -насі́; -но́шаны; зак.
1. што. Скончыць насіць што-н., перанесці поўнасцю з аднаго месца на другое.
Д. салому ў пуню.
2. што. Канчаткова знасіць (вопратку, абутак).
Д. боты да дзірак.
3. каго. Нарадзіць дзіця не раней за нармальны тэрмін.
Парадзіха данасіла дзіця.
|| незак. дано́шваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вазі́ць, важу́, во́зіш, во́зіць; незак., каго-што.
1. Тое, што і везці (але абазначае дзеянне, якое адбываецца не ў адзін час, не за адзін прыём або не ў адным напрамку).
В. дровы з лесу.
2. Катаць.
В. дзіця ў калясачцы.
|| наз. во́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)