размеркава́льнік, ‑а, м.
1. Асоба, якая размяркоўвае што‑н.
2. Установа, якая ведае размеркаваннем каго‑н. (раненых па шпіталях, беспрытульных дзяцей па дзіцячых дамах і пад.).
3. У перыяд існавання картачнай сістэмы — магазін, які адпускаў тавары па пэўных нормах.
4. Спец. Прыстасаванне, машына і пад. для размеркавання чаго‑н. (току, вады, газу і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сафі́т, ‑а, М ‑фіце, м.
1. Паверхня якой‑н. архітэктурнай дэталі, якую можна бачыць знізу.
2. Прыстасаванне ў карнізе, якое дае рассеянае святло ад схаванай у ім крыніцы асвятлення. Сафіты чыгуначных вагонаў.
3. Арматура з комплексу лямп для асвятлення сцэны і дэкарацый.
4. Частка дэкарацыі на сцэне, якая з’яўляецца відарысам столі, неба. Блакітныя сафіты.
[Ад іт. soffitto — столь.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тага́н, ‑а, м.
Разм. Прыстасаванне ў выглядзе жалезнага абруча на трох ножках, на якое ставяць кацёл, чыгунок і пад., калі вараць ежу. // Трыножка з жардзінак, паміж якімі падвешваецца вядро, кацялок і пад. пры гатаванні ежы на агні. Ля вогнішча гаспадарыла Кіра. Наскоў шклянымі нерухомымі вачыма глядзеў на таган, на якім вісеў замурзаны чайнік. Лукша.
[Цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
антэ́на
(лац. antenna = мачта)
1) прыстасаванне для перадачы або ўлоўлівання радыёхваль;
2) орган дотыку і нюху ў членістаногіх жывёл, размешчаны на галаве; вусік.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
верыта́йпер
(ад англ. vary = зменьваць + typer = прыстасаванне для друкавання)
наборна-друкарская машына для стварэння тэксту ў выглядзе адбітка падабраных на зададзены фармат радкоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
эскала́тар
(англ. escalator, ад лац. scala = лесвіца)
прыстасаванне ў выглядзе рухомай лесвіцы для пад’ёму і спуску людзей на розныя ўзроўні (напр. э. метрапалітэна).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
збег м
1. (дзеянне) Ábfließen n -s;
2. (месца, прыстасаванне) Ábfluss m -es, -flüsse, Wásserablauf m -(e)s, -läufe; Áusguss m -es, -güsse;
3. (спалучэнне) Zusámmenfall m -(e)s, Zusámmenfallen n -s, Zusámmentreffen n -s;
◊ збег акалі́чнасцяў das Zusámmentreffen [die Verknüpfung] der Úmstände
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Канёк, парны лік канькі́ ’прыстасаванне для язды па лёдзе’ (ТСБМ, Мат. Гом., Сл. паўн.-зах.), як і канёк ’вільчык’ (ТСБМ; лаг., бяроз. Шатал.), — дэмінутыўная форма ад конь (гл.). Названы паводле знешняга падабенства (Фасмер, 2, 316; Шанскі, 2 (К), 299; Слаўскі, 2, 446). Першая лексема запазычана з рус. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ларне́т ’род манокля ў аправе’, ’складныя акуляры з ручкай’ (ТСБМ). Паводле Крукоўскага (79), з рус. мовы. Зах.-бел. дыялектны варыянт лёрнэт — з польск. lornet(k)a. Крыніцай запазычання з’яўляецца франц. lorgnette ’аптычнае прыстасаванне для назірання прадметаў, якія знаходзяцца збоку’ < lorgner ’глянуць, паглядзець’ (Фасмер, 2, 520; Слаўскі, 4, 333).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стус ‘стос, кіпа’ (ТСБМ, Сцяшк. Сл., ТС, Нар. Гом.; лельч., Яшк. Мясц.), ‘касцёр дроў’ (карэлку, ЛА, 1), ‘яма для бульбы’ (Сл. Брэс.), ‘круглы капец бульбы’, стуз ‘звязка’ (пін., ЖНС), ‘бярвенні, сашчэпленыя, змацаваныя чым-небудзь’ (Нар. Гом.), стузы́ ‘прыстасаванне з жэрдак для падняцця чаго-небудзь’ (шальч., Сл. ПЗБ). Гл. стос.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)