неадлу́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які заўсёды знаходзіцца пры кім‑, чым‑н. Неадлучны спадарожнік.

2. Такі, пры якім не адлучаюцца, пастаянна прысутнічаюць дзе‑н. Неадлучнае дзяжурства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пало́ннік, ‑а, м.

Разм. Чалавек, які знаходзіцца ў палоне (у 1 знач.), узяты ў палон; палонны. Станцыя канчалася. .. Булякін здаў свайго палонніка дзяжурнаму салдату. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прылу́жны, ‑ая, ‑ае.

Які знаходзіцца, размяшчаецца каля лугу. У тым баку, дзе была рэчка і адкуль нясло набраклым прылужным хмызняком, забляяў баран — начная птушка. Ермаловіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прысядзі́бны, ‑ая, ‑ае.

Які размяшчаецца, знаходзіцца пры сядзібе. Прысядзібны ўчастак. Прысядзібныя землі. □ Сонца ўжо даўно зайшло, і лёгкі змрок ахутваў хаты і прысядзібныя дрэвы. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

скі́петр, ‑а, м.

Жазло, упрыгожанае разьбой і каштоўнымі камянямі — знак царскай улады.

•••

Пад скіпетрам чыім — пад уладай якога‑н. гасудара, дзяржавы (быць, знаходзіцца і пад.).

[Грэч. skēptron.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сты́кавы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да стыку (у 1 знач.), знаходзіцца на стыку. Стыкавае шво.

2. Спец. Які звязаны са стыкаваннем. Стыкавая зварка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фармакапе́я, ‑і, ж.

Спец. Афіцыйны звод правіл, якім кіруюцца фармацэўты пры падрыхтоўцы, праверцы, захоўванні, назначэнні лякарстваў і пералік лекавых рэчываў, якія павінны знаходзіцца ў аптэцы.

[Ад грэч. pharmakon — лякарства і poieō — раблю.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Лагво ’логава, месца, дзе знаходзіцца воўчы вывадак’ (Сцяшк., Яўс., Мат. Гом., Др.-Падб., Бяльк., Янк. II; браг., Шатал.), укр. ло́гво, лі́гво, рус. ло́гво ’тс’ (Даль). Усходнеславянскі варыянт лексемы логава (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

непрыто́мны, ‑ая, ‑ае.

1. Які знаходзіцца ў непрытомнасці. Бацька цяслярыў у пана, і там яго прыбіла каля зруба дзеравякай. Так і памёр — непрытомны. Брыль.

2. (звычайна ў параўнанні). Які знаходзіцца ў стане душэўнага ўзрушэння; узбуджаны. Мікола ўсхапіўся з пасцелі, як непрытомны. Ён нічога не помніў. Колас. Настуля, нібы непрытомная, абхапіла Язэпа за шыю і пачала цалаваць. Чарот. // Які знаходзіцца ў стане атупення, абыякавасці. [Саша] ішла, як непрытомная, абыякавая ў гэты час да ўсяго, што рабілася навокал, ішла, як асуджаная на смерць. Шамякін. // Уласцівы такому чалавеку. Раіса глядзела на.. [Ірыну Аркадзеўну] непрытомным позіркам і ківала галавой. Шамякін. Непрытомнымі вачыма ўтаропіўся [Пракоп] у сілуэты. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сядзе́ць, сяджу́, сядзі́ш, сядзі́ць; сядзі́м, сядзіце́, сядзя́ць; сядзі́; незак.

1. Займаць такое становішча, пры якім тулава апіраецца на што-н. сваёй ніжняй часткай.

С. на лаўцы.

С. вярхом (на кані).

2. Знаходзіцца на якім-н. месцы, не рухаючыся (пра птушак, насякомых).

Ластаўкі сядзяць на правадах.

3. Знаходзіцца, быць дзе-н., у якім-н. месцы (пра жывых істот і прадметы).

С. цэлы дзень дома.

Куры сядзяць запёртыя.

Хлеб сядзіць у печы.

4. Знаходзіцца ў якім-н. стане або займацца чым-н.

С. без работы.

С. за камп’ютарам.

С. за чарцяжамі.

С. з хворым дзіцем.

С. за вязаннем.

5. Быць у зняволенні; быць пазбаўленым свабоды.

С. у турме.

С. на гаўптвахце.

6. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Знаходзіцца, размяшчацца дзе-н.

Шыбы ў вокнах сядзяць няшчыльна.

Пад сасной сядзіць баравік.

7. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Глыбока ўпіўшыся куды-н., аставацца там.

Стрэмка сядзіць у пальцы.

Куля сядзела вельмі глыбока ў назе.

8. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра адзенне: добра аблягаць фігуру.

Сукенка сядзіць прыгожа.

◊

Вось дзе сядзіць хто-што ў каго (разм., неадабр.) — пра каго-, што-н., што прычыняе вялікія клопаты, непрыемнасці.

Сядзець у дзеўках (разм.) — доўга не выходзіць замуж.

|| наз. сядзе́нне, -я, н. (да 1, 3 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)